Her canlının hayatını idame ettirebilmesi için mecburî bir ihtiyaç olan beslenme insanlarda büyüme, gelişme ve üreme üzere süreçlerde besin kümelerinin kâfi ve istikrarlı tüketimi olarak açıklanmaktadır. Bu besin öğelerinin eksik yahut yanlış bir biçimde kullanılması biroldukça sıhhat sorununun ortaya çıkmasına sebep olabilmektedir. birebir vakitte beslenmenin fizyolojik olduğu kadar, sosyolojik ve ruhsal bir olgu olduğu da kesin bir yargıdır. Yeme bozukluğu terimi Huse ve Lucas (1984) tarafınca ortaya atılmış ve “Hastalığa ya da beslenme yetersizliğine niye olabilen yeme alışkanlıklarındaki sapmalar’’ olarak açıklanmıştır. Yeme bozukluğu yaşayan bireylerde; yemek yeme alışkanlığı, beden yükü ve fizikî imajı ile ilgili fikir ve yemek yeme davranışında bozukluklar meydana gelir. Yeme davranışlarındaki atipik bozuklukları tanımlama çalışmaları gelişmiş ülkelerde artarak devam etmektedir.
ANOREKSİYA NERVOZA
Anoreksiya nervoza zayıf ve hoş bir vücuda sahip olma isteği ve şişmanlık durumundan çok kaygının olduğu bir yeme bozukluğudur. Bireyde vücut algıları ileri derecede bozuktur. Besin alımının çok kısıtlanması, kişinin kendini kusturması, çok idman üzere vücut tartısını denetim etmeye yönelik davranışlara, önemli bir vücut algısı bozukluğu da eşlik eder bu bozuklukta. Anoreksiya nervoza hadiselerinin temel klinik özelliği ,bireyin kendi hastalığını reddetmesi hastalığın ciddiyetini anlayamamaları ve tedaviye direnç göstermeleridir. Yedikleri yemekleri küçük modüllere ayırmak, tabaklarına belirli oranlara nazaran yemek doldurmak, kalori hesaplamak, sık sık tartılmak üzere obsesif davranışlar sergilerler. Bu hastalıkta olan bireylerin çok hareketli ve enerjik olması da dikkat caziptir. Klinikçiler için bu hastalığın teşhisini koymak dış görünüşten bariz aşikâr olduğu için kolaydır. Zayıf ve yaşlarında daha küçük gösteren bir görünümleri vardır. Bu bireylerin beden tartısı olması gerekenden epeyce daha düşüktür. Hastalığın başlarında bu oran %20 ile %30 iken ileriki süreçlerde bu oran epeyce daha yükseklere çıkar. Bu hastalar çocuksu bir görünüme sahiptirler. Bu bireylerin nabız, kan basıncı ve beden ısısı düşüktür. Şahısta solgunluk, saçlarda azalma ve kuruluk üzere belirtilerde görülür. Süregelen bu belirtiler vakit içinde ağırlaşıp vefatla bile sonuçlanabilir.
ORTOREKSİYA NERVOZA
Doğru beslenme manasına gelen “Ortoreksiya” Dr. Steve Bratman tarafınca 1997 yılında Yunanca “ortho” (doğru) ve “orexis” (açlık, iştah) manasına gelen sözlerin bir ortaya gelmesiyle ortaya çıkmış ve tanımlanmıştır. Bratman’a göre ortoreksiya, sıhhati korumak ve geliştirmek temelinde gerçek beslenmeyle ilgili telaş halinin olağandan çok olduğu, patolojik bir saplantıdır. Ortoreksiya nevroza (ON); Amerika Psikiyatri Birliği’nin (APA) yayını DSM-5’te (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders) anoreksiya nervoza ve bulimiya nervoza üzere net teşhis kriterleri bulunmadığı için çabucak hemen bir hastalık olarak tanımlanmamıştır. Son senelerda ise bahse olan ilginin fazlalaşmasıyla teşhis kriterlerini oluşturmaya yönelik çalışmalar yapılmaktadır. Moroze ve ark. tarafınca 2015 yılında literatürde birinci sefer ortoreksiya nervoza için teşhis kriterleri açıklanmıştır. Bu makalenin akabinde Dunn ve ortoreksiyanın isim babası Bratman tarafınca en son yayınlanan bir makalede, farklı ülkelerden uzmanların fikirleri de dikkate alınarak teşhis kriterleri üzerinde kimi değişiklikler yapılması gündeme getirilmiştir. Bu hususta yapılacak çalışmaların çabucak hemen net bir kararı olmasa da, teşhis kriterlerinin belirlenmesinde kıymetli yeri olacağı ve yeni araştırmalara gereksinim olduğu vurgulanmaktadır. Beslenme ve sıhhat olguları birbirinin tamamlayıcısıdır. Hastalıkların önlenmesi, tedavisi ve sıhhatin geliştirilmesinde, beslenmenin kıymeti öne çıkarıldıkça toplumda bahisle ilgili farkındalık artmaktadır. Ortoreksiya nervozada bireyler, sıhhatin korunması, güzelleştirilmesi, hastalığın tedavi edilmesi yahut tartı kaybetme üzere maksatlara yönelik beslenme biçimini benimsemektedir. Lakin sonuçta bireylerin ömür kalitesini önemli bir biçimde etkileyen bu beslenme biçimi sıhhati tehdit eden beslenme yetersizlikleri ve hatta yeme davranışı bozukluklarına taban hazırlamaktadır. Ortorektik eğilim gösteren şahıslar, besin tercihlerini ekseriyetle sağlıklı ve saf besinlerden yana yapmakta, besinlerin ölçüsünden çok kalitesine değer vermektedirler. Lakin yalnızca besinlerin saflığı ve kalitesi konusunda değil besin hazırlama ve pişirme halleri, pişirme kaplarının sterilizasyonu hakkında da telaşlı davranışlar sergilerler, aşina olmadıkları ve muteber gelmeyen besinlerden uzak dururlar. Katkısız ve saf besinleri tüketme takıntılarından dolayı bireyler çoklukla meyve ve çiğ besinler tüketmeye daha fazlaca eğilimlidirler. bu türlü sağlıklı beslenme uğraşı ortasında olan ortorektik bireylerde öbür yeme bozukluklarında da olduğu üzere önemli tartı kaybı ve malnütrisyonla çoğunlukla karşı karşıya kalırlar. Ama bu bireyler anoreksiya nervoza ve bulimia nervozadaki üzere daha hoş görünmek maksadında değillerdir. Zihinsel olarak büsbütün diyetlerinin kusursuz olması emeli ortasında oldukları ve sağlıklı besinleri tüketmeye çalıştıkları için kilo kaybı yaşarlar.
BULİMİA NERVOZA
Psikiyatrik bir bozukluk olarak kullanılmasında Anoreksiya Nevroza ile bir ilişkinin olması ve yeme bozukluklarının bir elemanı olmasıdır. Tıkanırcasına yeme olarak da tanımlanan Bulimiya Nevroza nöbetleri hastalığın en değerli belirtisidir. Bu hastalar tıkanırcasına yemek yerler ve nöbetten daha sonra çok pişmanlık ve suçluluk hissine kapılırlar. Şişman olma korkusu bu hastalığın davranış bozukluklarının temelini oluşturmaktadır. Bulimiya Nevroza’ da Anoreksiya Nevroza üzere bayanlarda daha fazla ortaya çıkmaktadır. Bu hastalığı da yalnızca tek bir niçine bağlı tutmak yanlışsız olmaz. Çeşitli risk faktörleri bulunmaktadır bulimiada. Çocukluk çağı fizikî ve cinsel istismar hastalığın ortaya çıkmadan evvelki devirde kişinin hayatış olduğu telaş ve his durum bozuklukları ve ebeveynlerin çok baskıcı, tutucu yahut otoriter yahut yetersiz seviyede müdahalede bulunmaması üzere faktörler tesirli olabilmektedir. Şahıslar nöbet esnasında birfazlaca insanın yiyebildiği ölçüden epeyce daha fazla yemek tüketirler ve nöbetten daha sonra çok suçluluk duygusu yaşayıp yediği yiyecekleri çıkarmaya çalışırlar. Bunu kusma, laksatif, diüretik, lavman ya da öteki ilaçlar alarak kilo almayı önlemeye çalışırlar.
ANOREKSİYA NERVOZA
Anoreksiya nervoza zayıf ve hoş bir vücuda sahip olma isteği ve şişmanlık durumundan çok kaygının olduğu bir yeme bozukluğudur. Bireyde vücut algıları ileri derecede bozuktur. Besin alımının çok kısıtlanması, kişinin kendini kusturması, çok idman üzere vücut tartısını denetim etmeye yönelik davranışlara, önemli bir vücut algısı bozukluğu da eşlik eder bu bozuklukta. Anoreksiya nervoza hadiselerinin temel klinik özelliği ,bireyin kendi hastalığını reddetmesi hastalığın ciddiyetini anlayamamaları ve tedaviye direnç göstermeleridir. Yedikleri yemekleri küçük modüllere ayırmak, tabaklarına belirli oranlara nazaran yemek doldurmak, kalori hesaplamak, sık sık tartılmak üzere obsesif davranışlar sergilerler. Bu hastalıkta olan bireylerin çok hareketli ve enerjik olması da dikkat caziptir. Klinikçiler için bu hastalığın teşhisini koymak dış görünüşten bariz aşikâr olduğu için kolaydır. Zayıf ve yaşlarında daha küçük gösteren bir görünümleri vardır. Bu bireylerin beden tartısı olması gerekenden epeyce daha düşüktür. Hastalığın başlarında bu oran %20 ile %30 iken ileriki süreçlerde bu oran epeyce daha yükseklere çıkar. Bu hastalar çocuksu bir görünüme sahiptirler. Bu bireylerin nabız, kan basıncı ve beden ısısı düşüktür. Şahısta solgunluk, saçlarda azalma ve kuruluk üzere belirtilerde görülür. Süregelen bu belirtiler vakit içinde ağırlaşıp vefatla bile sonuçlanabilir.
ORTOREKSİYA NERVOZA
Doğru beslenme manasına gelen “Ortoreksiya” Dr. Steve Bratman tarafınca 1997 yılında Yunanca “ortho” (doğru) ve “orexis” (açlık, iştah) manasına gelen sözlerin bir ortaya gelmesiyle ortaya çıkmış ve tanımlanmıştır. Bratman’a göre ortoreksiya, sıhhati korumak ve geliştirmek temelinde gerçek beslenmeyle ilgili telaş halinin olağandan çok olduğu, patolojik bir saplantıdır. Ortoreksiya nevroza (ON); Amerika Psikiyatri Birliği’nin (APA) yayını DSM-5’te (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders) anoreksiya nervoza ve bulimiya nervoza üzere net teşhis kriterleri bulunmadığı için çabucak hemen bir hastalık olarak tanımlanmamıştır. Son senelerda ise bahse olan ilginin fazlalaşmasıyla teşhis kriterlerini oluşturmaya yönelik çalışmalar yapılmaktadır. Moroze ve ark. tarafınca 2015 yılında literatürde birinci sefer ortoreksiya nervoza için teşhis kriterleri açıklanmıştır. Bu makalenin akabinde Dunn ve ortoreksiyanın isim babası Bratman tarafınca en son yayınlanan bir makalede, farklı ülkelerden uzmanların fikirleri de dikkate alınarak teşhis kriterleri üzerinde kimi değişiklikler yapılması gündeme getirilmiştir. Bu hususta yapılacak çalışmaların çabucak hemen net bir kararı olmasa da, teşhis kriterlerinin belirlenmesinde kıymetli yeri olacağı ve yeni araştırmalara gereksinim olduğu vurgulanmaktadır. Beslenme ve sıhhat olguları birbirinin tamamlayıcısıdır. Hastalıkların önlenmesi, tedavisi ve sıhhatin geliştirilmesinde, beslenmenin kıymeti öne çıkarıldıkça toplumda bahisle ilgili farkındalık artmaktadır. Ortoreksiya nervozada bireyler, sıhhatin korunması, güzelleştirilmesi, hastalığın tedavi edilmesi yahut tartı kaybetme üzere maksatlara yönelik beslenme biçimini benimsemektedir. Lakin sonuçta bireylerin ömür kalitesini önemli bir biçimde etkileyen bu beslenme biçimi sıhhati tehdit eden beslenme yetersizlikleri ve hatta yeme davranışı bozukluklarına taban hazırlamaktadır. Ortorektik eğilim gösteren şahıslar, besin tercihlerini ekseriyetle sağlıklı ve saf besinlerden yana yapmakta, besinlerin ölçüsünden çok kalitesine değer vermektedirler. Lakin yalnızca besinlerin saflığı ve kalitesi konusunda değil besin hazırlama ve pişirme halleri, pişirme kaplarının sterilizasyonu hakkında da telaşlı davranışlar sergilerler, aşina olmadıkları ve muteber gelmeyen besinlerden uzak dururlar. Katkısız ve saf besinleri tüketme takıntılarından dolayı bireyler çoklukla meyve ve çiğ besinler tüketmeye daha fazlaca eğilimlidirler. bu türlü sağlıklı beslenme uğraşı ortasında olan ortorektik bireylerde öbür yeme bozukluklarında da olduğu üzere önemli tartı kaybı ve malnütrisyonla çoğunlukla karşı karşıya kalırlar. Ama bu bireyler anoreksiya nervoza ve bulimia nervozadaki üzere daha hoş görünmek maksadında değillerdir. Zihinsel olarak büsbütün diyetlerinin kusursuz olması emeli ortasında oldukları ve sağlıklı besinleri tüketmeye çalıştıkları için kilo kaybı yaşarlar.
BULİMİA NERVOZA
Psikiyatrik bir bozukluk olarak kullanılmasında Anoreksiya Nevroza ile bir ilişkinin olması ve yeme bozukluklarının bir elemanı olmasıdır. Tıkanırcasına yeme olarak da tanımlanan Bulimiya Nevroza nöbetleri hastalığın en değerli belirtisidir. Bu hastalar tıkanırcasına yemek yerler ve nöbetten daha sonra çok pişmanlık ve suçluluk hissine kapılırlar. Şişman olma korkusu bu hastalığın davranış bozukluklarının temelini oluşturmaktadır. Bulimiya Nevroza’ da Anoreksiya Nevroza üzere bayanlarda daha fazla ortaya çıkmaktadır. Bu hastalığı da yalnızca tek bir niçine bağlı tutmak yanlışsız olmaz. Çeşitli risk faktörleri bulunmaktadır bulimiada. Çocukluk çağı fizikî ve cinsel istismar hastalığın ortaya çıkmadan evvelki devirde kişinin hayatış olduğu telaş ve his durum bozuklukları ve ebeveynlerin çok baskıcı, tutucu yahut otoriter yahut yetersiz seviyede müdahalede bulunmaması üzere faktörler tesirli olabilmektedir. Şahıslar nöbet esnasında birfazlaca insanın yiyebildiği ölçüden epeyce daha fazla yemek tüketirler ve nöbetten daha sonra çok suçluluk duygusu yaşayıp yediği yiyecekleri çıkarmaya çalışırlar. Bunu kusma, laksatif, diüretik, lavman ya da öteki ilaçlar alarak kilo almayı önlemeye çalışırlar.