Kişinin ilgilerinde tekrar yeniden yaşadığı, tahlil bulamadığı tıpkı sıkıntılar mevcut ise, niçini geçmişte ya da çocukluktaki olumsuz bağlantı örüntülerini şu anki münasebetinde muvaffakiyetle sonlandırma isteğinden kaynaklı olabilir. Buradaki asıl sorun keyifli final sahnesi yaşamak için seçilen partnerin,geçmişteki olumsuz örüntülerin başrolündeki şahıslara benzeri karakterler olarak seçilmesidir.
Peki bu problemli alaka modellerinin tesirleri nelerdir; kişinin çocukluk periyodunda travmatik tecrübeler, ihmal ve istismar var ise, gereğince sevgi ve itimat alamamışsa, ebevenleriyle sağlıklı inançlı bir bağlanma yaşamadıysa daha sonraki alakasının formunu bu aksilikler belirler…
Travmatik geçmişe sahip bireyler vaktinde edinemedikleri sevgiyi, inancı, aidiyet hissini yetişkinlik senelerındaki ilgilerinde giderme yolunu seçerler…Fakat bunu yaparken seçtikleri şahısların sıklıkla sıhhatsiz ebeveyn modellerini yansıtan emsal karakter olduğunu görüyoruz. Buradaki asıl maksat, geçmişteki tıpkı senaryoyu yine yaşayıp eksik kalan inanç ve sevgi muhtaçlığını gidererek bu sefer memnun sona kavuşma isteğidir yani aslında varolmayan bir yapıyı oldurtma yanılsamasıdır.
Örneğin ilgisiz, sorumsuz, alkolik bir babaya sahip kız çocuğu daha sonrasında partner olarak birebir babasına benzeri bir yapıyı seçebilir ve bu durum ona hayli olağan gelir, zira geçmişteki ilgi şeması da birebir örüntüyü içerdiğinden öbür türlüsünü düşünüp sağlamasını yapamaz. Hertürlü sıhhatsiz gidişatı olağanlaştırarak çocukluğunda edinemediği eksiklikleri tıpkı modeldeki bu partneriyle giderebileceğini düşünür. Fakat bu biçimdece huzura ereceği yanılsamasıyla hatta karşısındaki şahsa bağımlı hale de gelebilir, şu biçimde ki ; alakasına haddinden çok duygusal yatırım yapar, karşılık almadan verir, toplumsallığını kısıtlar, benliğinden vazgeçer, varlığını partneriyle özdeşleştirir ve o olmasa kendisinin de yok olacağı sanrılarıyla daha fazla ödün vermeye devam eder ve onsuz yaşayamaz üzere hissetmeye başlar , bunun ismine da sevgi yahut aşk der…!
Kaybetme ve yalnız kalma endişesiyle partnerinin özgürlüğünü kısıtlar, çok denetimci davranır ; geç açılan bir telefonda bile , sağlıklı benlik algısı gelişmediğinden kaybetme korkusu tetiklenerek panik yaşar ve gittikçe karşısındaki kişinin özel alanlarına daha fazla hakim olma eforuna girer… ve bu güvenme isteği asla doymayacaktır hududu yoktur , o itimat tatmini bu türlü asla sağlanamayacaktır…İstediği karşılığı alamadığında çeşitli duygusal ya da fizikî tehdit içeren telaffuzlarla manipülasyon yoluna sarfiyat, bu biçimdece de partnerinin özgür iradesini fonksiyonsuz hale getirmeye çalışabilir.
Eğer partneri bu gidişatın olağan olmadığını anlayacak sağlıklı bir benlik algısına sahip ise o ilgide varolmayı seçmeyecek ve sonlandıracaktır…Ayrıca bu tip alakalarda benliğinden vazgeçen taraf istismara açık hale de gelir, ilgi kurduğu kişi narsist ve empatiden mahrum bir yapıya sahipse verilen özverilerin sonu gelmez, duygusal hatta fizikî şiddete uzanabilecek bir yol açılmış olur.
Fakat bireyler bağlantıyı sonlandırmaz durumu rasyonalize ederek savunma düzeneklerini devreye sokar; “Aslında beni seviyor…Sevgisini bu biçimde söz ediyor … Kusur bende, biraz daha özverili olmalıyım..” üzere fikirlerle patolojiyi mantığa bürür ve yaşadığı durumun değerlendirmesini yapmaktan kaçınır…çünkü tekbaşınalığını yaşayabileceği sağlıklı kuvvetli bir benlik algısı yoktur bu yüzden yalnız kalınca varolamayacağı dehşetiyle yaşantısını sorgulamadan kabullenir. bu biçimde bir bağ devam ediyorsa partnerde de patolojik bir geçmiş öykü aramak yerinde olacaktır.Çünkü sağlıklı bir birey bu biçim bir bağdaki anormalliği farkederek orada bulunmayı seçmezken ,iki tarafta da biribirini tamamlayan geçmişten gelen sıhhatsiz bağ örüntüleri var ise; inişli çıkışlı, bir küs bir barışık ızdıraplı bir biçimde aşklarını! sürdürürler…
Örneğin bağımlı kişinin erkek partnerinin zihnindeki birinci bayan anne modeli ;edilgen,kendini savunamayan, ödün verici yapıdaysa şu anki bağda bulunduğu bayan tarafınca da bu özellikler yansıtıldığı için ilginin tabiatı bu biçimde olarak kabul edilir…
Pekala nasıl baş edilir…en evvel kişi sağlıklı münasebetleri referans alarak durumunun sağlamasını yapmalıdır , sıhhatsiz bir bağlantı yaşadığını kabul etmelidir, sorunun çözülebileceğini denetimin kendinde olduğunu farkederek dayanak almayı seçmelidir. Bağımlı bir yapıyla bir arada olan kişi ise partnerini terapiye ikna ederek sağlıklı bir biçimde ilgiyi sonlandırma ya da sürdürme yoluna gitmelidir.
NOT : Yazının konusuna uygun bir de sinema teklifim var; 1992 imali Roman Polanski’nin yönettiği ” Bitter Moon”. Bu sefer izlerken senaryodaki bağları bir de karakterlerin geçmişi ışığında değerlendirelim. Düzgün seyirler…
Peki bu problemli alaka modellerinin tesirleri nelerdir; kişinin çocukluk periyodunda travmatik tecrübeler, ihmal ve istismar var ise, gereğince sevgi ve itimat alamamışsa, ebevenleriyle sağlıklı inançlı bir bağlanma yaşamadıysa daha sonraki alakasının formunu bu aksilikler belirler…
Travmatik geçmişe sahip bireyler vaktinde edinemedikleri sevgiyi, inancı, aidiyet hissini yetişkinlik senelerındaki ilgilerinde giderme yolunu seçerler…Fakat bunu yaparken seçtikleri şahısların sıklıkla sıhhatsiz ebeveyn modellerini yansıtan emsal karakter olduğunu görüyoruz. Buradaki asıl maksat, geçmişteki tıpkı senaryoyu yine yaşayıp eksik kalan inanç ve sevgi muhtaçlığını gidererek bu sefer memnun sona kavuşma isteğidir yani aslında varolmayan bir yapıyı oldurtma yanılsamasıdır.
Örneğin ilgisiz, sorumsuz, alkolik bir babaya sahip kız çocuğu daha sonrasında partner olarak birebir babasına benzeri bir yapıyı seçebilir ve bu durum ona hayli olağan gelir, zira geçmişteki ilgi şeması da birebir örüntüyü içerdiğinden öbür türlüsünü düşünüp sağlamasını yapamaz. Hertürlü sıhhatsiz gidişatı olağanlaştırarak çocukluğunda edinemediği eksiklikleri tıpkı modeldeki bu partneriyle giderebileceğini düşünür. Fakat bu biçimdece huzura ereceği yanılsamasıyla hatta karşısındaki şahsa bağımlı hale de gelebilir, şu biçimde ki ; alakasına haddinden çok duygusal yatırım yapar, karşılık almadan verir, toplumsallığını kısıtlar, benliğinden vazgeçer, varlığını partneriyle özdeşleştirir ve o olmasa kendisinin de yok olacağı sanrılarıyla daha fazla ödün vermeye devam eder ve onsuz yaşayamaz üzere hissetmeye başlar , bunun ismine da sevgi yahut aşk der…!
Kaybetme ve yalnız kalma endişesiyle partnerinin özgürlüğünü kısıtlar, çok denetimci davranır ; geç açılan bir telefonda bile , sağlıklı benlik algısı gelişmediğinden kaybetme korkusu tetiklenerek panik yaşar ve gittikçe karşısındaki kişinin özel alanlarına daha fazla hakim olma eforuna girer… ve bu güvenme isteği asla doymayacaktır hududu yoktur , o itimat tatmini bu türlü asla sağlanamayacaktır…İstediği karşılığı alamadığında çeşitli duygusal ya da fizikî tehdit içeren telaffuzlarla manipülasyon yoluna sarfiyat, bu biçimdece de partnerinin özgür iradesini fonksiyonsuz hale getirmeye çalışabilir.
Eğer partneri bu gidişatın olağan olmadığını anlayacak sağlıklı bir benlik algısına sahip ise o ilgide varolmayı seçmeyecek ve sonlandıracaktır…Ayrıca bu tip alakalarda benliğinden vazgeçen taraf istismara açık hale de gelir, ilgi kurduğu kişi narsist ve empatiden mahrum bir yapıya sahipse verilen özverilerin sonu gelmez, duygusal hatta fizikî şiddete uzanabilecek bir yol açılmış olur.
Fakat bireyler bağlantıyı sonlandırmaz durumu rasyonalize ederek savunma düzeneklerini devreye sokar; “Aslında beni seviyor…Sevgisini bu biçimde söz ediyor … Kusur bende, biraz daha özverili olmalıyım..” üzere fikirlerle patolojiyi mantığa bürür ve yaşadığı durumun değerlendirmesini yapmaktan kaçınır…çünkü tekbaşınalığını yaşayabileceği sağlıklı kuvvetli bir benlik algısı yoktur bu yüzden yalnız kalınca varolamayacağı dehşetiyle yaşantısını sorgulamadan kabullenir. bu biçimde bir bağ devam ediyorsa partnerde de patolojik bir geçmiş öykü aramak yerinde olacaktır.Çünkü sağlıklı bir birey bu biçim bir bağdaki anormalliği farkederek orada bulunmayı seçmezken ,iki tarafta da biribirini tamamlayan geçmişten gelen sıhhatsiz bağ örüntüleri var ise; inişli çıkışlı, bir küs bir barışık ızdıraplı bir biçimde aşklarını! sürdürürler…
Örneğin bağımlı kişinin erkek partnerinin zihnindeki birinci bayan anne modeli ;edilgen,kendini savunamayan, ödün verici yapıdaysa şu anki bağda bulunduğu bayan tarafınca da bu özellikler yansıtıldığı için ilginin tabiatı bu biçimde olarak kabul edilir…
Pekala nasıl baş edilir…en evvel kişi sağlıklı münasebetleri referans alarak durumunun sağlamasını yapmalıdır , sıhhatsiz bir bağlantı yaşadığını kabul etmelidir, sorunun çözülebileceğini denetimin kendinde olduğunu farkederek dayanak almayı seçmelidir. Bağımlı bir yapıyla bir arada olan kişi ise partnerini terapiye ikna ederek sağlıklı bir biçimde ilgiyi sonlandırma ya da sürdürme yoluna gitmelidir.
NOT : Yazının konusuna uygun bir de sinema teklifim var; 1992 imali Roman Polanski’nin yönettiği ” Bitter Moon”. Bu sefer izlerken senaryodaki bağları bir de karakterlerin geçmişi ışığında değerlendirelim. Düzgün seyirler…