“Derinlerimizdeki Bağ”
İlişki biçimlerimizde Bağlanma Tarzlarımız ve Şemalarımızın tutumu
Merhaba sevgili okur, sizlerle yesyeni bir oluşumun birinci sayısında eşlik ediyor olmaktan memnunluk duyuyor ve misafirperverliklerinden ötürü kıymetli Beykent Psikoloji Kulübü Ailesine teşekkürlerimi sunmak istiyorum.
İnsan hayat uzunluğu öğrenen, öğrendikçe gelişen ve yeni kazanımlar elde eden bir varlık. Bizlerin gelişimi üzerinde tesiri art plana atılamayacak kadar değerli olan bir mevzuyu yani bağlanma tarzlarına ve şemalarımızın bağlantılarımız üzerine tesirine biraz göz atalım. Tarzları insanlık tarihince bireylerde erken çocukluk devirlerinden itibaren başlayan bir müddetç olarak görmekteyiz. Gündelik hayatımız boyunca bir epeyce farklı tecrübe ile karşı karşıya kalabiliyoruz. Toplumsal yaşantılarımızda yer yer başarısız kimi vakit ise başarılı bağlantılar kurbiliyoruz. Ama istek ettiğimizin haricinde gelişen tavırlar ile karşılaşmak zorunda kalabiliyoruz. Bildiğimizi üzere her birey kendine has biriciktir, toplumsal yaşantımız içerisinde kimi vakit bizleri geçmiş ömür öykülerimizden mühlet gelen tarzlarımız bu seyahatte eşlik eder durumdadır. Bu yazıda bahsedeceğim Bağlanma tarzları ve Şemalara biraz yakından bakalım.
Kişi kendisine bakım vermekle yükümlü bireyle ve içinde kurulan münasebetle irtibatlı olmak üzere bağlanma tarzlarını geliştirildiği vurgulanmaktadır (Bowlby, 2012). Bağlanma sözünün özüne bakacak olursak, bağlanma (attachment) birden çok kişi içinde gelişen ve kurulan makul duygusal bağ olarak nitelendirilmektedir (Santrock, 2019).
Bireyler yaşadıkları toplumsal etraf içerisinde aile başta olmak üzere arkadaş ve örgütsel bazda bağlanmalar sergileyebilmektedir. Bireylerin yaşamsal hikaye geçmişlerinden etkilenip farklı şemalar geliştirebilmektedir. özetlemek gerekirse şemalardan bahsetmek gerekirse insanların doğdukları andan itibaren sahip oldukları öğrenilmemiş bilgi alanına aldığı deneyim kaynakları, örüntülerine Şema ismini verebiliriz. Bir kitabın boş sayfalarına odaklanırsak, bireyin vakit içinde o boş sayfaları doldurması olarak gorebiliriz. Çocukluktan başlayarak değiştirilmesi güç duygusal yahut bilişsel kalıplardır (Young, 2017).
Gelelim bağlantılarımıza ve bizlerin bu seyahatte sergilediğimiz tutumlara… Yaşantımız boyunca erken çocukluk periyotları itibariyle farklı biçimlerde bağlanmalar ve ilişkisel transferler kurmaktayız. İnşa ettiğimiz tüm bu alakalar bizlerin birer kazanımı olarak görülebilir, yeri geldiğinde başarılı yeri geldiğince başarısız sonuçlar alabilmekteyiz. Her
birimizin başından geçen başarısızlıkla yahut düşünülenin bilakis taraf alan duygusal bağlara göz atalım. hayatımız boyunca ayrılıklar, travmalar yahut duygusal çöküntüler yaşayabilmekteyiz. Kendi deneyimlerimize dayanarak makul tavırları sergileyebiliyoruz. Kuramsal açıdan bağlanma tarzlarından kelam etmek istiyorum, Ainsworth 1960’lı yılların birinci periyotlarında ortaya sunduğu bağlanma davranışlarındaki farklılıkları ortaya çıkarmaya çalışmıştır. Çalışmalar kararında üç farklı kümeye ayırmıştır (Ainsworth & Blehar, 1978).
1- İnançlı 2- Kaygılı/Kararsız ve 3- Kaçıngan bağlanma. Bireyler “Güvenli Bağlanma” tarzında kolay alaka kurabilen, bağlantıya açık, hislerini paylaşıma odaklı, özgüven sahibi, keyif almaya çalışan ve kolay itimat ortamı yaratabilen mizaca sahiptirler. “Kaygılı Bağlanma” tarzında bireyler yeni münasebetler kurabilmek konusunda tereddütler çekip, isteksiz davranışlara yönelimlilerdir. Alakaları içerisinde karşı taraftan aldıkları aralıklı dönütlere çoklukla ayrılıkla yanıt vermektedirler. “Kaçınmacı Bağlanma” yakın ve yeni münasebetlerden uzak duran, yalnız vakit geçirme, his transferlerinden kaçınan ve partnerlerine güçlü süreçlerde dayanak vermek konusunda girişkenlik göstermeyen modellerdir.
Kişiliklerimize istikamet veren ve totalizer yapıyı kuran bir öbür yaklaşımda, şemalarımız için bahsetmek gerekirse bağlanma tarzlarına emsal lakin başka bir halde ele alabiliriz. Bilişsel Davranışçı Terapiler ekolünün içerisinde yer alan ve birinci sefer Jeffrey Young tarafınca ortaya konan Şema Terapi ekolünün bizlere sunduğu 5 farklı alanda toplam 18 şema tipini ele almıştır. özetlemek gerekirse aktarmak gerekirse;
Ve değerli okur şimdiye kadar bahsetmiş olduğumiz bağ biçimlerimizi nasıl yönetebileceğimize dair birkaç paylaşımda bulunmaya; Young’e bakılırsa üç halde şemalar ile uğraş metodu mevcuttur. Şema Teslimi yapan şahıslar kaygı ve tabularının daha hayli artacağını düşündüğü çaba istikametlerini ele alır. Bir nevi dehşetleri ile yüzleşmek üzere kelam edilebilir. İkinci olarak Şema Kaçınmasına yönelmek isteyen şahıslar dehşetlerinden uzaklaştıran tavırlar sergilemektedir. Üçüncü son olarak Şema Çok tipi kullananlar ise olumsuz şema tipine sahip kişinin düşündüğü tavrın aksisini yapmasıdır. Bowlby’nin öncülüğünde başlatmış olduğu bağlanma tarzları vakit içerisinde değiştirilebilir hatta hayat içerisinde faal olarak yarar sağlanabilir düzeylere ulaşabilir. Pekala tarzımızı geliştirebilmenin biçimleri neler? Korkulu ve Kaçıngan bağlanan bireylerde genel olarak gözlemlenen öz-şefkat istikametini geliştirmek gerekir. Bunun için bireylerin negatif iç seslerine odaklanmak, başkalarına ve kendine duyduğun saygıyı yönlendirebilmek, yeni bağlar için riskler almak ve inançlı alan (safe zone)’nunuzu genişletin (Carter, J D & ark, 2013).
Peki ya sizin içinizde hangi tip canlanıverdi? Geçmiş deneyimlerimize odaklanabilirsek şayet periyot dönem birden çok şemayı yahut tarza mesken sahipliği yapmış olabiliyoruz. kimi vakit bu süreçler içerisinde beklemediğimiz yahut isteğimiz haricinde tavırlar sergileyebilmekteyiz. Kıymetli olan bu tavırları toplumsal hayatımıza hakikat bir formda entegre edebilmekte gizli.
Örnek birer model olabilmek ismine yeni alanları, yetenekleri ve dış kanalları göz gerisi etmeyelim isterim. Sahip olduğumuz bu taraflarımızı birlikte geliştirip daha konforlu hale getirelim. Uzun lafın kısası, bireyler istedikleri ve tedavi sürecinde yeni challange’lar almaya hazır hissettiği taktirde hakikat sonuca ulaşabileceklerdir. Unutmayalım ki tüm tahlil formları kendi içerimizde gizli, istenildiği taktirde en hoş yolu seçeceğinizden kuşkumuz yok. Karar ve tutarlılık çatısı altında yeni zorluklar almaya ve daha da gelişmekten çekinmeyin.
Görüşmek üzere, sıhhatle kalın…
İlişki biçimlerimizde Bağlanma Tarzlarımız ve Şemalarımızın tutumu
Merhaba sevgili okur, sizlerle yesyeni bir oluşumun birinci sayısında eşlik ediyor olmaktan memnunluk duyuyor ve misafirperverliklerinden ötürü kıymetli Beykent Psikoloji Kulübü Ailesine teşekkürlerimi sunmak istiyorum.
İnsan hayat uzunluğu öğrenen, öğrendikçe gelişen ve yeni kazanımlar elde eden bir varlık. Bizlerin gelişimi üzerinde tesiri art plana atılamayacak kadar değerli olan bir mevzuyu yani bağlanma tarzlarına ve şemalarımızın bağlantılarımız üzerine tesirine biraz göz atalım. Tarzları insanlık tarihince bireylerde erken çocukluk devirlerinden itibaren başlayan bir müddetç olarak görmekteyiz. Gündelik hayatımız boyunca bir epeyce farklı tecrübe ile karşı karşıya kalabiliyoruz. Toplumsal yaşantılarımızda yer yer başarısız kimi vakit ise başarılı bağlantılar kurbiliyoruz. Ama istek ettiğimizin haricinde gelişen tavırlar ile karşılaşmak zorunda kalabiliyoruz. Bildiğimizi üzere her birey kendine has biriciktir, toplumsal yaşantımız içerisinde kimi vakit bizleri geçmiş ömür öykülerimizden mühlet gelen tarzlarımız bu seyahatte eşlik eder durumdadır. Bu yazıda bahsedeceğim Bağlanma tarzları ve Şemalara biraz yakından bakalım.
Kişi kendisine bakım vermekle yükümlü bireyle ve içinde kurulan münasebetle irtibatlı olmak üzere bağlanma tarzlarını geliştirildiği vurgulanmaktadır (Bowlby, 2012). Bağlanma sözünün özüne bakacak olursak, bağlanma (attachment) birden çok kişi içinde gelişen ve kurulan makul duygusal bağ olarak nitelendirilmektedir (Santrock, 2019).
Bireyler yaşadıkları toplumsal etraf içerisinde aile başta olmak üzere arkadaş ve örgütsel bazda bağlanmalar sergileyebilmektedir. Bireylerin yaşamsal hikaye geçmişlerinden etkilenip farklı şemalar geliştirebilmektedir. özetlemek gerekirse şemalardan bahsetmek gerekirse insanların doğdukları andan itibaren sahip oldukları öğrenilmemiş bilgi alanına aldığı deneyim kaynakları, örüntülerine Şema ismini verebiliriz. Bir kitabın boş sayfalarına odaklanırsak, bireyin vakit içinde o boş sayfaları doldurması olarak gorebiliriz. Çocukluktan başlayarak değiştirilmesi güç duygusal yahut bilişsel kalıplardır (Young, 2017).
Gelelim bağlantılarımıza ve bizlerin bu seyahatte sergilediğimiz tutumlara… Yaşantımız boyunca erken çocukluk periyotları itibariyle farklı biçimlerde bağlanmalar ve ilişkisel transferler kurmaktayız. İnşa ettiğimiz tüm bu alakalar bizlerin birer kazanımı olarak görülebilir, yeri geldiğinde başarılı yeri geldiğince başarısız sonuçlar alabilmekteyiz. Her
birimizin başından geçen başarısızlıkla yahut düşünülenin bilakis taraf alan duygusal bağlara göz atalım. hayatımız boyunca ayrılıklar, travmalar yahut duygusal çöküntüler yaşayabilmekteyiz. Kendi deneyimlerimize dayanarak makul tavırları sergileyebiliyoruz. Kuramsal açıdan bağlanma tarzlarından kelam etmek istiyorum, Ainsworth 1960’lı yılların birinci periyotlarında ortaya sunduğu bağlanma davranışlarındaki farklılıkları ortaya çıkarmaya çalışmıştır. Çalışmalar kararında üç farklı kümeye ayırmıştır (Ainsworth & Blehar, 1978).
1- İnançlı 2- Kaygılı/Kararsız ve 3- Kaçıngan bağlanma. Bireyler “Güvenli Bağlanma” tarzında kolay alaka kurabilen, bağlantıya açık, hislerini paylaşıma odaklı, özgüven sahibi, keyif almaya çalışan ve kolay itimat ortamı yaratabilen mizaca sahiptirler. “Kaygılı Bağlanma” tarzında bireyler yeni münasebetler kurabilmek konusunda tereddütler çekip, isteksiz davranışlara yönelimlilerdir. Alakaları içerisinde karşı taraftan aldıkları aralıklı dönütlere çoklukla ayrılıkla yanıt vermektedirler. “Kaçınmacı Bağlanma” yakın ve yeni münasebetlerden uzak duran, yalnız vakit geçirme, his transferlerinden kaçınan ve partnerlerine güçlü süreçlerde dayanak vermek konusunda girişkenlik göstermeyen modellerdir.
Kişiliklerimize istikamet veren ve totalizer yapıyı kuran bir öbür yaklaşımda, şemalarımız için bahsetmek gerekirse bağlanma tarzlarına emsal lakin başka bir halde ele alabiliriz. Bilişsel Davranışçı Terapiler ekolünün içerisinde yer alan ve birinci sefer Jeffrey Young tarafınca ortaya konan Şema Terapi ekolünün bizlere sunduğu 5 farklı alanda toplam 18 şema tipini ele almıştır. özetlemek gerekirse aktarmak gerekirse;
Kopukluk ve reddedilmişlik alanı: 1- Terk edilme 2-Kuşkuculuk / Berbata Kullanılma 3- Duygusal Mahrumluk 4- Kusurluluk / Utanç 5- Toplumsal İzolasyon / Yabancılaşma
Zedelenmiş Özerklik ve Performans alanı: 6- Bağımlılık / Yetersizlik 7- Dayanıksızlık 8- Yapışıklık / gelişmemiş benlik 9- Başarısızlık
Zedelenmiş Sonlar alanı: 10- Haklılık / görkemlilik 11-Yetersiz öz denetim
Başkalarına yönelimlilik alanı: 12- Boyun Eğicilik / geri çekilme 13-Kendini feda etme 14- Onay arama
Aşırı tetikte olma ve baskılama ketleme alanı: 15- Karamsarlık Şeması 16- Hisleri bastırma / çok sorumluluk 17- Yüksek / acımasız standartlar ve çok eleştirellik 18- Cezalandırıcılık / acımasızlık şemaları olarak bahsedebiliriz. Bu şemalara ayrıyeten bakabilirsiniz(Rafaeli, Berstein, & Young , 2012).
Ve değerli okur şimdiye kadar bahsetmiş olduğumiz bağ biçimlerimizi nasıl yönetebileceğimize dair birkaç paylaşımda bulunmaya; Young’e bakılırsa üç halde şemalar ile uğraş metodu mevcuttur. Şema Teslimi yapan şahıslar kaygı ve tabularının daha hayli artacağını düşündüğü çaba istikametlerini ele alır. Bir nevi dehşetleri ile yüzleşmek üzere kelam edilebilir. İkinci olarak Şema Kaçınmasına yönelmek isteyen şahıslar dehşetlerinden uzaklaştıran tavırlar sergilemektedir. Üçüncü son olarak Şema Çok tipi kullananlar ise olumsuz şema tipine sahip kişinin düşündüğü tavrın aksisini yapmasıdır. Bowlby’nin öncülüğünde başlatmış olduğu bağlanma tarzları vakit içerisinde değiştirilebilir hatta hayat içerisinde faal olarak yarar sağlanabilir düzeylere ulaşabilir. Pekala tarzımızı geliştirebilmenin biçimleri neler? Korkulu ve Kaçıngan bağlanan bireylerde genel olarak gözlemlenen öz-şefkat istikametini geliştirmek gerekir. Bunun için bireylerin negatif iç seslerine odaklanmak, başkalarına ve kendine duyduğun saygıyı yönlendirebilmek, yeni bağlar için riskler almak ve inançlı alan (safe zone)’nunuzu genişletin (Carter, J D & ark, 2013).
Peki ya sizin içinizde hangi tip canlanıverdi? Geçmiş deneyimlerimize odaklanabilirsek şayet periyot dönem birden çok şemayı yahut tarza mesken sahipliği yapmış olabiliyoruz. kimi vakit bu süreçler içerisinde beklemediğimiz yahut isteğimiz haricinde tavırlar sergileyebilmekteyiz. Kıymetli olan bu tavırları toplumsal hayatımıza hakikat bir formda entegre edebilmekte gizli.
Örnek birer model olabilmek ismine yeni alanları, yetenekleri ve dış kanalları göz gerisi etmeyelim isterim. Sahip olduğumuz bu taraflarımızı birlikte geliştirip daha konforlu hale getirelim. Uzun lafın kısası, bireyler istedikleri ve tedavi sürecinde yeni challange’lar almaya hazır hissettiği taktirde hakikat sonuca ulaşabileceklerdir. Unutmayalım ki tüm tahlil formları kendi içerimizde gizli, istenildiği taktirde en hoş yolu seçeceğinizden kuşkumuz yok. Karar ve tutarlılık çatısı altında yeni zorluklar almaya ve daha da gelişmekten çekinmeyin.
Görüşmek üzere, sıhhatle kalın…