Bir bebek dünyaya geldiğinde onu, en çok sevebilecek en epeyce yarar sağlayacak bireyler kuşkusuz ebeveynleridir. Ebeveynleri için bebekleri, dünyanın en değerli hazineleridir. Ebeveynler, ellerindeki imkanlarını çocuklarının yarar sağlaması istikametinde kıymetlendirir. Uykusuz gecelerin akabinde işe masraflar, kendi keyif aldıkları bir epey aktivitelerden feragat ederler, yorgun geldikleri işten daha sonra çocuklarını eğlendirirler, çocuklarını işe gitmek için bırakmış olmanın suçluluğu ile mecburî hallerin haricinde daima çocuklarıyla birlikte olmaktır bütün emelleri halbuki ki epey değerli bir noktayı gözden kaçırırlar!… kalp, birinci olarak hangi organa kan pompalar? Beyin! Akciğerler! HAYIR! Kalp en evvel kendine kan pompalar! Şayet kendine kan pompalamazsa diğer hiç bir organa kan pompalayamaz. Günümüz ebeveynler çocukları için en iyiyi, en ülkü olanı hedefledikleri için iş, ömür gerilimleri içinde kendinin keyif alabileceği bir aktiviteye yarım saat bile ayıramıyor. Bunu kararında farkında olamadığı negatif gücü ile konuttaki bebeği ile keyifli vakit geçirdiğini düşünüyor. meğer kimi bazı kendisi için vakit ayırdığı keyif alabileceği aktiviteden (açık havada yürümek, bir dostla kahve içmek üzere..) daha sonra döndüğünde çocuğu ile daha müspet daha kaliteli vakit geçirebilir, çocuğunu gücünden bile bu kararı müşahedeler olağanda huzursuz, huysuz olan çocuk daha rahat olabileceğini deneyimleyebilir.
Ebeveynlerin en çok yanıldığı şeylerden biri de’ bebektir anlamaz!!’ bir bebek anne karnından itibaren etrafında gelişen bir epey bilgiyi şuur seviyesinde anlamlandıramasa da duygusu ve bilgisi bilinçaltında kayıtlıdır. Ebeveynler, kaza, arbede, şiddet, taşınma, evlat edinme, vefat üzere hayat olayları için çocukları ismine ‘ küçüktü hatırlayamaz, anlamaz’ derler lakin çocuğun bilinçaltında kayıtlıdır. Bir bebek bu dünyaya geldiğinde bir yetişkinin etrafı algılamaya çalışmasından hayli daha fazla tanımlamaya çalışır. Örneğin bir bebek alışageldiği rutinin dışına uzun bir günden çok müddetliğine çıktığında gerilime girer hatta bu yüzdendir ki bir bebek ailesiyle tatile gittiğinde, uyku nizamı, yemek tertibi bozulabiliyor ya da hastalanabiliyor. Çocuk anlamaz diye bakan yetişkin bu durumu anlamlandıramıyor. halbukiki anlamaz diye bakılan bebek rutinin dışına çıktığı için gerilime girmiştir. Burada bebeğe anlamaz fikri yerine ona şefkatli ve sakin bir ses tonuyla ebeveyni onun telaşını anladığını tabir edebilir. Bir insan, gerilimli olduğunda bedeninde adrenokoortikotropik hormon (ACTH) isminde bize ziyan veren gerilim hormonu salınır ve bir bebek içgüdüsel olarak bu hormonu vücudundan atabilmek rahatlayabilmek için ağlar. Bilimsel araştırmalarda duygusal gözyaşı ve yaşartıcı kullanılarak akıtılan göz yaşı alarak çaptıkları incelemede duygusal gözyaşında ACTH varken yaşartıcı kullanılarak yapılan gözyaşında ACTH gözlenmemiş. Bir bebek de şayet fizikî ihtiyaç(açlık, altı ıslaklık, ağrı sancı ateş)haricinde, gerilim kaynaklı ağlıyorsa ebeveynin bebeğini konteyn etmesi şefkatle bebeğinin sakinleşene kadar kendini regüle etmesine fırsat vermesi gerekir. Bunu dikkatini öteki şeylere çekmek, gezdirmek, üzere çocuğun ağlamasını bastırmak yerine şefkatle konuşarak bebeğini korkmuş olduğunu, onun hissini anladığını onunla konuşarak, tensel temas etmesi çocuğunun inançta olduğunu bebeğine hissettirmesi gerekir.
Dünyaya getirdikleri bebekleri büyüdükçe ebeveynlerin baş etmekte zorlandıkları mevzular da değişiyor. Bunlardan esas bahisler, yemek reddi, uyku, tv tablet müddeti, oyuncaklarını toplamak, inatçılık, parktan konuta gitmek istememek, kreşe gitmek istememek, üzere.. burada ebeveynler, çocuklarına olması gerekenleri niye neden yapılması gerektiğini, olursa neler olabileceğini kimi vakit özendirerek, kimi vakit de şayet olmazsa nasıl makus olabileceğini sabırla anlatırlar.. lakin sonuç alamazlar, çocuk bir daha tıpkı istenmeyen davranışları stantlar. Çocuklar somut düşündükleri için sözel sözleri anlayamazlar yetişkin uzun uzun anlattığında çocuğun anladığını zannederler. . meğer çocuğun bağlantı lisanı sözler değildir! Çocuklar deneyimleyerek öğrenir! Bir çocuğa milyon kere, ‘sıcak dokunma yanarsın’ diyelim anlatalım fakat çocuk bir daha bir daha o sıcak objeye dokunmaya çalışır. Burada ebeveyn çocuğunun elini kendi güvenliğini sağladığı denetiminde çocuğunun elini tutarak o sıcağı deneyimlemesine fırsat vermelidir. Çocuğun o objenin tehlikeli olduğunu kendisinin deneyimleyerek öğrenmesi ebeveyni tarafınca milyon sefer anlatılmasından daha tesirlidir.
Ebeveynler, çocuklarına 24 aylık olduktan daha sonra hudut koymaya başlayabilirler. Bir çocuğa hudut koymamak ona yapılabilecek en büyük kötülüktür. Sonlar ve bu sonlardaki kararlılık çocuğun da kendini inançta hissetmesini sağlar. Bir ebeveyn bir gün çocuğun sevmediği bir yemeğin yerine alternatif yemek yapabilirken diğer bir gün o yemediği için çocuğuna kızabilir. Zira insanın tabiatı gereği kimi vakit ebeveynin hisleri da doğal olarak istenmeyen düzeylere ulaşabilir. Bunun önlenmesi için sonların olması ve bunda istikrar sağlanması gerekir.
Çocukla bir kriz yaşandığında nizamın sağlanması için gereken kuralları öğretme evresinde 3 adım vardır bu adımlar özetlemek gerekirse şu biçimdedir:1.adım olan aynalama kademesinde; ebeveyn, evvela çocuğunun zihninden o olaya bakmalıdır. niye o olayı reddediyor? neden yapmak istemiyor? Ya da niye bu yansıyı veriyor? bu soruları Ebeveynin algısı olarak değil o yaşlarındaki çocuğun aklından geçen fikir, his ne? Onun gözünden cevaplandırıp bulduğu karşılıkları çocuğuna, onun mimiklerinden de faydalanarak çocuğuna anlaşıldığını, onun lisanından tabir etmelidir. Çocuğun hislerini kanılarını onu yargılamadan olması gerekeni anlatmaya çalışmadan olduğu üzere onun anlaşıldığını, çocuğuna hissettirecek biçimde konuşmalıdır. Yargılanmadan anlaşıldığını hisseden her birey irtibat kapılarını açar. Burada çocuğa asla niye? neden? Üzere sorular sorulmamalıdır! Soruları çocuğun zihninden ebeveyn cevaplandırmalıdır tahminen bulunan yanıtı çocuğa onun hisleriyle söyleyerek anlaşıldığınıı belirtmelidir. Tabiki ebeveynin çocuğuna olması gerekeni yapmama öne sürülen sebebini anladığını ona söylemiş olması ona o sorumluluğu vermeyeceği manasına gelmiyor! 2.adım olan hudut koyma basamağına geçiyoruz. Nasıl 1. Aynalama basamağında onun hisleriyle şartsız onu anlaşıldığı, kabul edildiği hissettirilse de 2.adım hudut koymada da sakin fakat bir o kadar da emin ve kararlı bir ebeveyn olarak en çok bir cümlelik olması gereken kuralı net bir söz ile belirtilmesigerekiyor.3. adım seçim yaptırma kısmında ise çocuğa ‘sen’ lisanı kullanarak negatif olumlu seçim hakkı verilerek çocuğa yaptığı seçimin sorumluluğunu deneyimlemesine imkan sağlamak gerekiyor. Şunu unutmayalım ki ebeveyn çocuk içinde demokratik bir alaka yoktur. Hayatta hakikat ya da taraflı düzeneği çabucak hemen aşikâr bir olgunlaşmaya gelmemiş bir çocuğun’ ben yalnızca çikolata yiyeceğim’ demesi üzerine ebeveynin onu tercihlerine müsaade vermesi üzere bir demokrasi beklenemez.
Bu üç adıma örnek verecek olursak: yemekte ıspanak vardır ve çocuk ıspanak yemekten nefret ediyor makarna yemek istiyor. Burada olması gerekenler sırasıyla (1.adım, aynalamada çocuğun penceresinden bakan ebeveyn onu mimikleriyle) ‘’ıspanak sana fazlaca iğrenç görünüyor, makus bir kokusu var onu yemek istemiyorsun!’’ diyerek onu gerçeğini kabul etmeli.( Gerisinden olması gerekeni belirttiği emin bir halla 2.adım hudut koymak) ‘’bu ıspanaktan iki kaşık yemelisin.!!’’ 3. Adım olan seçim yaptırmada, ‘’ ya ıspanaktan iki kaşık yemeyi seçersin ve gerisinden makarnadan ve diğer öteki sevdiğin yiyeceklerden yemeyi seçersin ya da ıspanaktan yememeyi seçersin bu akşam sevdiğin şeyleri yemekten vazgeçmeyi seçersin hangisini seçiyorsun? Diyerek çocuğa yaptığı seçimin sorumluluğunu almayı deneyimletmeliyiz. Şayet ebeveyn bunları söylemiş oldukten daha sonra bir daha gerisinden çocuğa makarnayı veriyorsa o çocuğun yaptığı seçimin sorumluluğunu da almayı öğretemez ve çocuğu ebeveynin söylemiş olduklerini referans almaz zira söylemiş oldukleri ile yaptıkları birbirini tutmayan ebevyn algısı oluşmuştur çocukta. Çocuklara sonlar konmalıdır onların anlaşıldığı hissettirilerek kabul edilerek sonlar konmalı ve seçimler sunulmalıdır şayet çocuk yaptığı negatif seçim hakkını kullanıyorsa bunun da sorumluluğu çocuğa verilmelidir. Makus anne babalık yoktur fakat makûs ebeveynlik vardır. Çocuklarımıza büsbütün âlâ niyetle yaptığımız yanlışsız bildiğimiz davranışlar onlara uzun vadede ziyan verebilir. Çocuklara hudut koymak lakin bu sonu olması gerektiği üzere koymak gerekir.
Ebeveynlerin en çok yanıldığı şeylerden biri de’ bebektir anlamaz!!’ bir bebek anne karnından itibaren etrafında gelişen bir epey bilgiyi şuur seviyesinde anlamlandıramasa da duygusu ve bilgisi bilinçaltında kayıtlıdır. Ebeveynler, kaza, arbede, şiddet, taşınma, evlat edinme, vefat üzere hayat olayları için çocukları ismine ‘ küçüktü hatırlayamaz, anlamaz’ derler lakin çocuğun bilinçaltında kayıtlıdır. Bir bebek bu dünyaya geldiğinde bir yetişkinin etrafı algılamaya çalışmasından hayli daha fazla tanımlamaya çalışır. Örneğin bir bebek alışageldiği rutinin dışına uzun bir günden çok müddetliğine çıktığında gerilime girer hatta bu yüzdendir ki bir bebek ailesiyle tatile gittiğinde, uyku nizamı, yemek tertibi bozulabiliyor ya da hastalanabiliyor. Çocuk anlamaz diye bakan yetişkin bu durumu anlamlandıramıyor. halbukiki anlamaz diye bakılan bebek rutinin dışına çıktığı için gerilime girmiştir. Burada bebeğe anlamaz fikri yerine ona şefkatli ve sakin bir ses tonuyla ebeveyni onun telaşını anladığını tabir edebilir. Bir insan, gerilimli olduğunda bedeninde adrenokoortikotropik hormon (ACTH) isminde bize ziyan veren gerilim hormonu salınır ve bir bebek içgüdüsel olarak bu hormonu vücudundan atabilmek rahatlayabilmek için ağlar. Bilimsel araştırmalarda duygusal gözyaşı ve yaşartıcı kullanılarak akıtılan göz yaşı alarak çaptıkları incelemede duygusal gözyaşında ACTH varken yaşartıcı kullanılarak yapılan gözyaşında ACTH gözlenmemiş. Bir bebek de şayet fizikî ihtiyaç(açlık, altı ıslaklık, ağrı sancı ateş)haricinde, gerilim kaynaklı ağlıyorsa ebeveynin bebeğini konteyn etmesi şefkatle bebeğinin sakinleşene kadar kendini regüle etmesine fırsat vermesi gerekir. Bunu dikkatini öteki şeylere çekmek, gezdirmek, üzere çocuğun ağlamasını bastırmak yerine şefkatle konuşarak bebeğini korkmuş olduğunu, onun hissini anladığını onunla konuşarak, tensel temas etmesi çocuğunun inançta olduğunu bebeğine hissettirmesi gerekir.
Dünyaya getirdikleri bebekleri büyüdükçe ebeveynlerin baş etmekte zorlandıkları mevzular da değişiyor. Bunlardan esas bahisler, yemek reddi, uyku, tv tablet müddeti, oyuncaklarını toplamak, inatçılık, parktan konuta gitmek istememek, kreşe gitmek istememek, üzere.. burada ebeveynler, çocuklarına olması gerekenleri niye neden yapılması gerektiğini, olursa neler olabileceğini kimi vakit özendirerek, kimi vakit de şayet olmazsa nasıl makus olabileceğini sabırla anlatırlar.. lakin sonuç alamazlar, çocuk bir daha tıpkı istenmeyen davranışları stantlar. Çocuklar somut düşündükleri için sözel sözleri anlayamazlar yetişkin uzun uzun anlattığında çocuğun anladığını zannederler. . meğer çocuğun bağlantı lisanı sözler değildir! Çocuklar deneyimleyerek öğrenir! Bir çocuğa milyon kere, ‘sıcak dokunma yanarsın’ diyelim anlatalım fakat çocuk bir daha bir daha o sıcak objeye dokunmaya çalışır. Burada ebeveyn çocuğunun elini kendi güvenliğini sağladığı denetiminde çocuğunun elini tutarak o sıcağı deneyimlemesine fırsat vermelidir. Çocuğun o objenin tehlikeli olduğunu kendisinin deneyimleyerek öğrenmesi ebeveyni tarafınca milyon sefer anlatılmasından daha tesirlidir.
Ebeveynler, çocuklarına 24 aylık olduktan daha sonra hudut koymaya başlayabilirler. Bir çocuğa hudut koymamak ona yapılabilecek en büyük kötülüktür. Sonlar ve bu sonlardaki kararlılık çocuğun da kendini inançta hissetmesini sağlar. Bir ebeveyn bir gün çocuğun sevmediği bir yemeğin yerine alternatif yemek yapabilirken diğer bir gün o yemediği için çocuğuna kızabilir. Zira insanın tabiatı gereği kimi vakit ebeveynin hisleri da doğal olarak istenmeyen düzeylere ulaşabilir. Bunun önlenmesi için sonların olması ve bunda istikrar sağlanması gerekir.
Çocukla bir kriz yaşandığında nizamın sağlanması için gereken kuralları öğretme evresinde 3 adım vardır bu adımlar özetlemek gerekirse şu biçimdedir:1.adım olan aynalama kademesinde; ebeveyn, evvela çocuğunun zihninden o olaya bakmalıdır. niye o olayı reddediyor? neden yapmak istemiyor? Ya da niye bu yansıyı veriyor? bu soruları Ebeveynin algısı olarak değil o yaşlarındaki çocuğun aklından geçen fikir, his ne? Onun gözünden cevaplandırıp bulduğu karşılıkları çocuğuna, onun mimiklerinden de faydalanarak çocuğuna anlaşıldığını, onun lisanından tabir etmelidir. Çocuğun hislerini kanılarını onu yargılamadan olması gerekeni anlatmaya çalışmadan olduğu üzere onun anlaşıldığını, çocuğuna hissettirecek biçimde konuşmalıdır. Yargılanmadan anlaşıldığını hisseden her birey irtibat kapılarını açar. Burada çocuğa asla niye? neden? Üzere sorular sorulmamalıdır! Soruları çocuğun zihninden ebeveyn cevaplandırmalıdır tahminen bulunan yanıtı çocuğa onun hisleriyle söyleyerek anlaşıldığınıı belirtmelidir. Tabiki ebeveynin çocuğuna olması gerekeni yapmama öne sürülen sebebini anladığını ona söylemiş olması ona o sorumluluğu vermeyeceği manasına gelmiyor! 2.adım olan hudut koyma basamağına geçiyoruz. Nasıl 1. Aynalama basamağında onun hisleriyle şartsız onu anlaşıldığı, kabul edildiği hissettirilse de 2.adım hudut koymada da sakin fakat bir o kadar da emin ve kararlı bir ebeveyn olarak en çok bir cümlelik olması gereken kuralı net bir söz ile belirtilmesigerekiyor.3. adım seçim yaptırma kısmında ise çocuğa ‘sen’ lisanı kullanarak negatif olumlu seçim hakkı verilerek çocuğa yaptığı seçimin sorumluluğunu deneyimlemesine imkan sağlamak gerekiyor. Şunu unutmayalım ki ebeveyn çocuk içinde demokratik bir alaka yoktur. Hayatta hakikat ya da taraflı düzeneği çabucak hemen aşikâr bir olgunlaşmaya gelmemiş bir çocuğun’ ben yalnızca çikolata yiyeceğim’ demesi üzerine ebeveynin onu tercihlerine müsaade vermesi üzere bir demokrasi beklenemez.
Bu üç adıma örnek verecek olursak: yemekte ıspanak vardır ve çocuk ıspanak yemekten nefret ediyor makarna yemek istiyor. Burada olması gerekenler sırasıyla (1.adım, aynalamada çocuğun penceresinden bakan ebeveyn onu mimikleriyle) ‘’ıspanak sana fazlaca iğrenç görünüyor, makus bir kokusu var onu yemek istemiyorsun!’’ diyerek onu gerçeğini kabul etmeli.( Gerisinden olması gerekeni belirttiği emin bir halla 2.adım hudut koymak) ‘’bu ıspanaktan iki kaşık yemelisin.!!’’ 3. Adım olan seçim yaptırmada, ‘’ ya ıspanaktan iki kaşık yemeyi seçersin ve gerisinden makarnadan ve diğer öteki sevdiğin yiyeceklerden yemeyi seçersin ya da ıspanaktan yememeyi seçersin bu akşam sevdiğin şeyleri yemekten vazgeçmeyi seçersin hangisini seçiyorsun? Diyerek çocuğa yaptığı seçimin sorumluluğunu almayı deneyimletmeliyiz. Şayet ebeveyn bunları söylemiş oldukten daha sonra bir daha gerisinden çocuğa makarnayı veriyorsa o çocuğun yaptığı seçimin sorumluluğunu da almayı öğretemez ve çocuğu ebeveynin söylemiş olduklerini referans almaz zira söylemiş oldukleri ile yaptıkları birbirini tutmayan ebevyn algısı oluşmuştur çocukta. Çocuklara sonlar konmalıdır onların anlaşıldığı hissettirilerek kabul edilerek sonlar konmalı ve seçimler sunulmalıdır şayet çocuk yaptığı negatif seçim hakkını kullanıyorsa bunun da sorumluluğu çocuğa verilmelidir. Makus anne babalık yoktur fakat makûs ebeveynlik vardır. Çocuklarımıza büsbütün âlâ niyetle yaptığımız yanlışsız bildiğimiz davranışlar onlara uzun vadede ziyan verebilir. Çocuklara hudut koymak lakin bu sonu olması gerektiği üzere koymak gerekir.