Özet
Bu çalışmada oldukçalu zekâ kavramı ve çeşitleri ele alınmıştır. Ayrıyeten çocuklarda fazlacalu zekâ ve öğrenme formlarına de değinilmiştir. Zekâ, evvelce tek bir ölçüt (IQ) üzerinden değerlendirilirken çabucak sonrasındaları farklı zekâ tipleri üzerinden değerlendirilmeye başlanmıştır.
Zekânın tarifi farklı hallerde yapılsa da en hayli kabul goren tariflerden birisi: Bireyin, sorun çözme, mantığını kullanma, analitik ve eleştirel düşünme maharetlerine sahip olmasıdır. Çalışmada da bahsetmiş olduğum üzere biroldukca bilim insanı şunları belirtmiştir; Zekâ, farklı yaş kümelerinde farklılıklar gösterebileceği üzere farklı alanlarda da kendini gösterebilir. Örneğin; ergenlik periyodu fizikî, duygusal ve toplumsal manada değişimlerin yaşandığı doğal bir periyottur, bu vakitte yaşama ahenk sağlama gerilim ile başa çıkma, yaşama karşı gayret edebilme üzere ruhsal sağlamlığın duygusal zekânın yüksek olmasıyla direkt ilgisi vardır.
Çoklu Zekâ Kuramının savunması; bilişsel bilim, gelişim psikolojisi ve ayrıyeten nörobilim alanından yararlanılarak bireylerin zekâ seviyelerini bağımsız güç yahut yetenekler ötürüsıyla oluştuğudur. Aslında zekâ çeşitliliğinin sekize çıkması 1997 yılında Howard Gardner’in yaptığı bir çalışma kararı olmuştur.
Anahtar Sözler: Zekâ, oldukçalu zekâ, öğrenme, çocuk
Abstract
In this study, the concept of multiple intelligence and its types are discussed and multiple intelligence and learning methods are also discussed for children. While intelligence has been first evaluated on a single criterion (IQ), it has been evaluated over different types of intelligence later.
Although the definition of intelligence is made in different ways, one of the most accepted definitions is that the individual has the skills of sorun solving, using logic, analytical and critical thinking skills. As we mentioned in the study, many scientists have stated; Intelligence can show differences in different age groups as well as in different areas of intelligence. For example; The period of adolescence is a natural period in which physical, emotional and social changes are experienced. In this period there is a direct relationship with the high level of emotional intelligence, the ability to adapt to life and to cope with stress and to fight against life.
Defense of the Multiple Intelligence Theory; Using cognitive science, developmental psychology and neuroscience, each individual’s intelligence level is formed by independent powers or abilities and In fact, the emergence of the diversity of intelligence was the result of a study by Howard Gardner in 1997.
Key Words: Intelligence, multiple ıntelligence, learning, child.
GİRİŞ
Toplumun, geleneklerin belirlediği öğrenme ve öğretme hallerinin sonunun yazılı tekniklerden çıkarıp fazlaca taraflılığa taşımak ve yetenekler geliştirmek için öne sürülen bu kuram zekânın tarifini yine düşündürtmüştür. Bu kuram çeşitli zekâların bireylerin içselleşip pasifleşmesi yerine etkin ve tesirli hale gelmesini emel edinmiştir. Kuramın kurucularından olan Howard Gardner eğitim sürecinde öğrencilerin zekâlarının ne tarafta geliştiği, hangi alanlara yönelim sağladıkları konusunda araştırmalar yapmıştır ve sekiz farklı zekâ çeşidinin olduğunu tespit etmiştir. Bu zekâ cinslerinin gelişimi bizim potansiyelimize dönüşmektedir. Niyet biçimimizi bütünler, inşa eder ve gerçekliği koruyarak devam eder. (Gardner and Hatch, 1989, s.4). Gardner’ın bulduğu bu kuram her vakit birlikte çalışırlar ama çalışma yolları farklı olmaktadır. (Demiray, 2010, s.2). Bu çalışma, bizlerin uzman olduğu öğrenmeler üzerinde büyük katkı sağlayacak potansiyeldedir. (Altan, 1999, s.108).
Eğitimci Alfred Binet bir çocuğun zekâ seviyesi üzerinde fikir verecek IQ testini (IntelegenceQuotient) bulmuştur. IQ, klâsik zekâ olarak bilinip yalnızca lisan ve matematik zekâsının ölçümünü sağlar ve sayısal zekâ testleri uygulanarak ölçümler yapılır; bireyleri seviyelerine bakılırsa sınıflandırmalar yapar. (Yılmaz ve Fer, 2003, s.235). Buna karşılık Lazear’a bakılırsa çocukların zekâları gelişim seviyesinde olduğu için bu süreci zekâ üzerine programlar geliştirmekte kullanılabiliriz. (Bümen, 2003, s.66).
Çoklu Zekâ kuramına göre, klâsik öğrenme (IQ) ve öğretme formları, öğrenciyi pasif bir birey olmaya iten, ezberciliğe yönlendiren sistemler olarak görülmektedir. Bu usul, zekâyı değişemez ve ilerleyemez sabitlikte olduğunu kabul etmektedir. (Tuğrul ve Duran, 2003, s.225). Yeni “zekâ” tarifinde eğitim alanında derin değişikliklerin yaşanmasına sebep olmuştur. Zira bu kuram; çocukların ve öğrencilerin yalnızca testlerden aldıkları puanlarını değil beraberinde farklı alanlardaki yeteneklerini de dikkate almayı maksat bilmiştir. halbuki eğitim, yıllar boyunca “sözel-sayısal zekâyı” geliştirmek hedefiyle gerçekleştirilmiştir (Karagüven, 2018, s.3).
Zekâ, ergenlik periyodunda yaşama ahenk sağlama, gerilim ile başa çıkma, yaşama karşı uğraş edebilme üzere ruhsal sağlamlığın, duygusal zekânın yüksek olmasıyla alaka kurar. (Ergün 2016). Bilişsel manada kapasitemizin fazla geniş olmasıyla bir arada birden fazla sembol sistemi ile kültürel manada becerilerimizin birleştiği araştırmalara bakılırsa ortaya çıkmıştır. (Talu, 1999, s.165).
Yetişkinlere de bakacak olursak birtakım yetişkin öğrenme teorilerinin anlaşılması için başlangıç noktaları vardır: (a) Yetişkin öğrencilerin nasıl inşa ettiklerini ayırt etmek için bilgi, (b) Öğrenmeyi diğerlerine yardımcı olmak için bir rehber olarak kullanmak (c) Dönüştürmek için stratejiler geliştirmek ve uygulayarak sınıf tecrübesi. (Wilson, 2018, s.128).
Gardner kültürün ve okulların dikkatlerinin birçoklarının dilsel ve matematiksel zekâya odaklandığını söylüyor. Gardner öteki zekâlarda armağanlar gösteren bireylere de birebir derecede dikkat etmemiz gerektiğini söyler: sanatkarlar, mimarlar, tabiat bilimcileri, dizayncılar, dansçılar, terapistler ve ortasında yaşadığımız dünyayı zenginleştirenler. (Armstrong, 2018, s.6). Her bir kişinin farklı stil ve tarzlarda öğrenmenin gerekliliği ve bunun için uygun öğrenme tekniklerinin sunulması gerektiği öngörülmektedir. (Köksal, 2006, s.474). Bu zekâ çeşitleri aşağıda açıklanmıştır.
1.1 Dilbilimsel Zekâ
Dilsel yetkinlik aslında, insan çeşidi içinde en yaygın ve en demokratik halde paylaşılmış görünen bir entelektüel yetkinliktir. Öğretmek ve öğrenmek lisanla gerçekleşir. Lisan, yeni birer bilimsel manada gelişmeleri başlatmakla birlikte açıklamakta değerli metaforları da bizlere sunmaktadır. Lisan, kendi hareketlerini açıklama potansiyelidir ve insan zekâlarının en üstündedir. Lisan, görsel bir araç olarak görüldüğü ölçüde uzamsal zekâ alanına daha yakındır (Gardner, 2010).
1.2 Matematiksel Zekâ
Matematik sorularını çözebilme, mantıksal kavramlarla uğraşabilme, kıyaslamalar ve sınıflandırmalar yapabilme, ‘’mantık-matematik zekâ’’ alanın özelliğidir (Sivrikaya, 2010, s.124). Bilimsel düşünme, dataları kıymetlendirme, objektif olma, yargıda bulunma ve hipotezler kurma yeteneklerini içerir. (Güleryüz, 2008, s.158).
1.3 Uzamsal Zekâ
Uzamsal zekâ; fotoğraflar, imgeler, hallerle düşünme, 3d objeleri algılama marifetidir (Sivrikaya, 2010, s.125). Uzamsal zekânın özünde algı, değişim ve dönüşümler yapmak fazlaca değerlidir. (Gardner, 2010).
1.4 Müziksel Zekâ
His aktarmakta müziği manaya, sunmada, müziği araç olarak kullanmak, ritimlere ve melodilere hassas olma yeteneği ‘’müzikal zekâdır’’ (Güleryüz, 2008, s. 158). Müzikal zekâ, bireyin ritmine, sesin yüksekliğine ve melodisine olan duyarlılığıdır (Karagüven, 2018, s.6). Nörolojik bakış açısından müziksel zekânın, zekâ tipleri ortasından en evvel gelişeni olduğu belirtilmektedir. Müziğin, sesin, titreşimin ve ritmin beşerde yarattığı tesir öteki zekâ tiplerinin hepsinden daha güçlü olduğu söylenmektedir. (Başaran, 2004, s.10).
1.5 Bedensel-Kinestetik Zekâ
Jestler, mimikler ve hareketlerle insanın tabir edebilmesi, beyin ve bedenindeki uyumları kurabilmesi ‘’bedensel-kinestetik’’zekânın alanıdır (Sivrikaya, 2010, s.125). Bu bireyler sportif hareketleri, tertipli ritmik oyunları basitçe uygulayabilen insanlardır (Güleryüz, 2008, s.158). Vücudu tesirli kullanarak, dans etme ve vücudu koordine etme hassaslığı, zihin ve vücut ilişkilerini kurma üzere özellikleri olan bireyler olarak da bilinirler. (Yılmaz ve Fer, 2003, s.236).
1.6 Toplumsal Zekâ
Toplumsal zekâ; iş kısmı, kelamlı ve kelamsız irtibat sağlama, kümeler kurma, insanların his, niyet ve davranışlarını anlamaya çalışan, yorumlamaya çalışan ve insanları ikna edebilmeye çalışan bireylerin özellikleridir (Sivrikaya, 2010, s.125). Bu zekânın öteki bir özelliği, etrafındaki insanlardaki ruhsal değişkenliklerine dikkatli davranan ve bu ruhsal durumlara hassas olan çocuklar olmalarıdır. (Başaran, 2004, s.11).
1.7 Öze Dönük Zekâ
Kişinin, duygusal reaksiyon seviyesini, düşünme sürecini, kendisini değerlendirebilme ve kendisi ile ilgili birtakım gayeleri oluşturabilmesi ise “öze dönük zekâ’’ alanının kuramıdır (Sivrikaya, 2010, s.125). Bağımsızlık duygusu, kendi hislerini ya da yansılarını manaya ve diğerlerine bunları söz edebilme yeteneğidir. (Yılmaz ve Fer, 2003, s.237).
1.8 Doğal Zekâ
daha sonradan ek edilen son zekâ alanına ise “doğal zekâ” denilmektedir. Bu zekâ alanına sahip insanların ise doğal kaynaklar, tabiat, etraf paklığı, bitki ve hayvanları muhafaza üzere ilgileri vardır (Güleryüz, 2008, s.158). Etraftaki doğal dünyayı algılama, beğenme ve anlayabilme ile bu zekâ çeşidinin direkt bağlı olduğu belirtilmektedir (Başaran, 2004, s.12).
SONUÇ ve TEKLİFLER
Klâsik eğitim sistemi, sözel ve sayısal zekâ kavramına dayanmakta, başka zekâ alanları görmezden gelinmekte, tek istikametli zekâya dayalı eğitimle zihin gelişmenini sonlandırmaktadır. Bunun yanı sıra zekâ ölçümü olarak IQ testleri ve imtihan puanları üzere kâğıt ve kalem testleri üzerinden ele alınmaktadır. Bu durumda, sözel ve sayısal alanlarda gelişmemiş öğrencilerin sahip oldukları öbür yetenekler görmezden gelinerek bu öğrencilere olumsuz sıfatlar yüklenebilmektedir. halbuki öğrencilerin gelişim gösterebilecekleri öteki yeteneklerinin de olduğu bilinmelidir. Her çocuğun tıpkı ya da emsal biçimlerde gerçekleştirdiği öğrenmelerdedeğişik hallerle öğrenebilecekleri, öğrenci kendini ve hududunu yalnız bu türlü bulacağı,huzurlu ve sağlıklı bir ortamın oluşmasına da katkı sağlayabileceği düşünülmüştür. Sadece bir yeterliliğin bulunduğu, bilhassa de yalnızca standart kişilerinzekâsını öne atacak olursak öbür öğrencilerin birden fazla kendisini eksik hissedecektir.
İnsanın zekâ alanı fazlaca geniştir ve bu zekâ alanına girmek istendiğinde kabul ettiğimizden daha kapsamlı ve kozmik manada bir yetkinlik de çerçeveye dâhil edilmelidir. Bireylerin farklılıklarını göz önünde bulundurarak ehil oldukları alanı ve zekâ yatımını tespit edip ona bakılırsa eğitim programı çizmenin yanlışsız olacağı görüşündeyim.
Çoklu zekâ kuramının okullardaki katkısı öğretmenlere farklı öğretim yolları göstermiş olmasıdır. Ülkemizde öğretmenler gerek malzeme gerekse plan yapma konusunda kasvet yaşamaktadırlar. Bu kuramla öğretmenlerin yetenekleri keşfedip yeterli bir seviyeye getirmeleri amaçlanır. bu biçimdelikle öğrenciler yeteneklerini fark edecek ve mesleksel seçimlerini buna bakılırsa ayarlayacaklardır.
Bu çalışmada oldukçalu zekâ kavramı ve çeşitleri ele alınmıştır. Ayrıyeten çocuklarda fazlacalu zekâ ve öğrenme formlarına de değinilmiştir. Zekâ, evvelce tek bir ölçüt (IQ) üzerinden değerlendirilirken çabucak sonrasındaları farklı zekâ tipleri üzerinden değerlendirilmeye başlanmıştır.
Zekânın tarifi farklı hallerde yapılsa da en hayli kabul goren tariflerden birisi: Bireyin, sorun çözme, mantığını kullanma, analitik ve eleştirel düşünme maharetlerine sahip olmasıdır. Çalışmada da bahsetmiş olduğum üzere biroldukca bilim insanı şunları belirtmiştir; Zekâ, farklı yaş kümelerinde farklılıklar gösterebileceği üzere farklı alanlarda da kendini gösterebilir. Örneğin; ergenlik periyodu fizikî, duygusal ve toplumsal manada değişimlerin yaşandığı doğal bir periyottur, bu vakitte yaşama ahenk sağlama gerilim ile başa çıkma, yaşama karşı gayret edebilme üzere ruhsal sağlamlığın duygusal zekânın yüksek olmasıyla direkt ilgisi vardır.
Çoklu Zekâ Kuramının savunması; bilişsel bilim, gelişim psikolojisi ve ayrıyeten nörobilim alanından yararlanılarak bireylerin zekâ seviyelerini bağımsız güç yahut yetenekler ötürüsıyla oluştuğudur. Aslında zekâ çeşitliliğinin sekize çıkması 1997 yılında Howard Gardner’in yaptığı bir çalışma kararı olmuştur.
Anahtar Sözler: Zekâ, oldukçalu zekâ, öğrenme, çocuk
Abstract
In this study, the concept of multiple intelligence and its types are discussed and multiple intelligence and learning methods are also discussed for children. While intelligence has been first evaluated on a single criterion (IQ), it has been evaluated over different types of intelligence later.
Although the definition of intelligence is made in different ways, one of the most accepted definitions is that the individual has the skills of sorun solving, using logic, analytical and critical thinking skills. As we mentioned in the study, many scientists have stated; Intelligence can show differences in different age groups as well as in different areas of intelligence. For example; The period of adolescence is a natural period in which physical, emotional and social changes are experienced. In this period there is a direct relationship with the high level of emotional intelligence, the ability to adapt to life and to cope with stress and to fight against life.
Defense of the Multiple Intelligence Theory; Using cognitive science, developmental psychology and neuroscience, each individual’s intelligence level is formed by independent powers or abilities and In fact, the emergence of the diversity of intelligence was the result of a study by Howard Gardner in 1997.
Key Words: Intelligence, multiple ıntelligence, learning, child.
GİRİŞ
Toplumun, geleneklerin belirlediği öğrenme ve öğretme hallerinin sonunun yazılı tekniklerden çıkarıp fazlaca taraflılığa taşımak ve yetenekler geliştirmek için öne sürülen bu kuram zekânın tarifini yine düşündürtmüştür. Bu kuram çeşitli zekâların bireylerin içselleşip pasifleşmesi yerine etkin ve tesirli hale gelmesini emel edinmiştir. Kuramın kurucularından olan Howard Gardner eğitim sürecinde öğrencilerin zekâlarının ne tarafta geliştiği, hangi alanlara yönelim sağladıkları konusunda araştırmalar yapmıştır ve sekiz farklı zekâ çeşidinin olduğunu tespit etmiştir. Bu zekâ cinslerinin gelişimi bizim potansiyelimize dönüşmektedir. Niyet biçimimizi bütünler, inşa eder ve gerçekliği koruyarak devam eder. (Gardner and Hatch, 1989, s.4). Gardner’ın bulduğu bu kuram her vakit birlikte çalışırlar ama çalışma yolları farklı olmaktadır. (Demiray, 2010, s.2). Bu çalışma, bizlerin uzman olduğu öğrenmeler üzerinde büyük katkı sağlayacak potansiyeldedir. (Altan, 1999, s.108).
Eğitimci Alfred Binet bir çocuğun zekâ seviyesi üzerinde fikir verecek IQ testini (IntelegenceQuotient) bulmuştur. IQ, klâsik zekâ olarak bilinip yalnızca lisan ve matematik zekâsının ölçümünü sağlar ve sayısal zekâ testleri uygulanarak ölçümler yapılır; bireyleri seviyelerine bakılırsa sınıflandırmalar yapar. (Yılmaz ve Fer, 2003, s.235). Buna karşılık Lazear’a bakılırsa çocukların zekâları gelişim seviyesinde olduğu için bu süreci zekâ üzerine programlar geliştirmekte kullanılabiliriz. (Bümen, 2003, s.66).
Çoklu Zekâ kuramına göre, klâsik öğrenme (IQ) ve öğretme formları, öğrenciyi pasif bir birey olmaya iten, ezberciliğe yönlendiren sistemler olarak görülmektedir. Bu usul, zekâyı değişemez ve ilerleyemez sabitlikte olduğunu kabul etmektedir. (Tuğrul ve Duran, 2003, s.225). Yeni “zekâ” tarifinde eğitim alanında derin değişikliklerin yaşanmasına sebep olmuştur. Zira bu kuram; çocukların ve öğrencilerin yalnızca testlerden aldıkları puanlarını değil beraberinde farklı alanlardaki yeteneklerini de dikkate almayı maksat bilmiştir. halbuki eğitim, yıllar boyunca “sözel-sayısal zekâyı” geliştirmek hedefiyle gerçekleştirilmiştir (Karagüven, 2018, s.3).
Zekâ, ergenlik periyodunda yaşama ahenk sağlama, gerilim ile başa çıkma, yaşama karşı uğraş edebilme üzere ruhsal sağlamlığın, duygusal zekânın yüksek olmasıyla alaka kurar. (Ergün 2016). Bilişsel manada kapasitemizin fazla geniş olmasıyla bir arada birden fazla sembol sistemi ile kültürel manada becerilerimizin birleştiği araştırmalara bakılırsa ortaya çıkmıştır. (Talu, 1999, s.165).
Yetişkinlere de bakacak olursak birtakım yetişkin öğrenme teorilerinin anlaşılması için başlangıç noktaları vardır: (a) Yetişkin öğrencilerin nasıl inşa ettiklerini ayırt etmek için bilgi, (b) Öğrenmeyi diğerlerine yardımcı olmak için bir rehber olarak kullanmak (c) Dönüştürmek için stratejiler geliştirmek ve uygulayarak sınıf tecrübesi. (Wilson, 2018, s.128).
Gardner kültürün ve okulların dikkatlerinin birçoklarının dilsel ve matematiksel zekâya odaklandığını söylüyor. Gardner öteki zekâlarda armağanlar gösteren bireylere de birebir derecede dikkat etmemiz gerektiğini söyler: sanatkarlar, mimarlar, tabiat bilimcileri, dizayncılar, dansçılar, terapistler ve ortasında yaşadığımız dünyayı zenginleştirenler. (Armstrong, 2018, s.6). Her bir kişinin farklı stil ve tarzlarda öğrenmenin gerekliliği ve bunun için uygun öğrenme tekniklerinin sunulması gerektiği öngörülmektedir. (Köksal, 2006, s.474). Bu zekâ çeşitleri aşağıda açıklanmıştır.
1.1 Dilbilimsel Zekâ
Dilsel yetkinlik aslında, insan çeşidi içinde en yaygın ve en demokratik halde paylaşılmış görünen bir entelektüel yetkinliktir. Öğretmek ve öğrenmek lisanla gerçekleşir. Lisan, yeni birer bilimsel manada gelişmeleri başlatmakla birlikte açıklamakta değerli metaforları da bizlere sunmaktadır. Lisan, kendi hareketlerini açıklama potansiyelidir ve insan zekâlarının en üstündedir. Lisan, görsel bir araç olarak görüldüğü ölçüde uzamsal zekâ alanına daha yakındır (Gardner, 2010).
1.2 Matematiksel Zekâ
Matematik sorularını çözebilme, mantıksal kavramlarla uğraşabilme, kıyaslamalar ve sınıflandırmalar yapabilme, ‘’mantık-matematik zekâ’’ alanın özelliğidir (Sivrikaya, 2010, s.124). Bilimsel düşünme, dataları kıymetlendirme, objektif olma, yargıda bulunma ve hipotezler kurma yeteneklerini içerir. (Güleryüz, 2008, s.158).
1.3 Uzamsal Zekâ
Uzamsal zekâ; fotoğraflar, imgeler, hallerle düşünme, 3d objeleri algılama marifetidir (Sivrikaya, 2010, s.125). Uzamsal zekânın özünde algı, değişim ve dönüşümler yapmak fazlaca değerlidir. (Gardner, 2010).
1.4 Müziksel Zekâ
His aktarmakta müziği manaya, sunmada, müziği araç olarak kullanmak, ritimlere ve melodilere hassas olma yeteneği ‘’müzikal zekâdır’’ (Güleryüz, 2008, s. 158). Müzikal zekâ, bireyin ritmine, sesin yüksekliğine ve melodisine olan duyarlılığıdır (Karagüven, 2018, s.6). Nörolojik bakış açısından müziksel zekânın, zekâ tipleri ortasından en evvel gelişeni olduğu belirtilmektedir. Müziğin, sesin, titreşimin ve ritmin beşerde yarattığı tesir öteki zekâ tiplerinin hepsinden daha güçlü olduğu söylenmektedir. (Başaran, 2004, s.10).
1.5 Bedensel-Kinestetik Zekâ
Jestler, mimikler ve hareketlerle insanın tabir edebilmesi, beyin ve bedenindeki uyumları kurabilmesi ‘’bedensel-kinestetik’’zekânın alanıdır (Sivrikaya, 2010, s.125). Bu bireyler sportif hareketleri, tertipli ritmik oyunları basitçe uygulayabilen insanlardır (Güleryüz, 2008, s.158). Vücudu tesirli kullanarak, dans etme ve vücudu koordine etme hassaslığı, zihin ve vücut ilişkilerini kurma üzere özellikleri olan bireyler olarak da bilinirler. (Yılmaz ve Fer, 2003, s.236).
1.6 Toplumsal Zekâ
Toplumsal zekâ; iş kısmı, kelamlı ve kelamsız irtibat sağlama, kümeler kurma, insanların his, niyet ve davranışlarını anlamaya çalışan, yorumlamaya çalışan ve insanları ikna edebilmeye çalışan bireylerin özellikleridir (Sivrikaya, 2010, s.125). Bu zekânın öteki bir özelliği, etrafındaki insanlardaki ruhsal değişkenliklerine dikkatli davranan ve bu ruhsal durumlara hassas olan çocuklar olmalarıdır. (Başaran, 2004, s.11).
1.7 Öze Dönük Zekâ
Kişinin, duygusal reaksiyon seviyesini, düşünme sürecini, kendisini değerlendirebilme ve kendisi ile ilgili birtakım gayeleri oluşturabilmesi ise “öze dönük zekâ’’ alanının kuramıdır (Sivrikaya, 2010, s.125). Bağımsızlık duygusu, kendi hislerini ya da yansılarını manaya ve diğerlerine bunları söz edebilme yeteneğidir. (Yılmaz ve Fer, 2003, s.237).
1.8 Doğal Zekâ
daha sonradan ek edilen son zekâ alanına ise “doğal zekâ” denilmektedir. Bu zekâ alanına sahip insanların ise doğal kaynaklar, tabiat, etraf paklığı, bitki ve hayvanları muhafaza üzere ilgileri vardır (Güleryüz, 2008, s.158). Etraftaki doğal dünyayı algılama, beğenme ve anlayabilme ile bu zekâ çeşidinin direkt bağlı olduğu belirtilmektedir (Başaran, 2004, s.12).
SONUÇ ve TEKLİFLER
Klâsik eğitim sistemi, sözel ve sayısal zekâ kavramına dayanmakta, başka zekâ alanları görmezden gelinmekte, tek istikametli zekâya dayalı eğitimle zihin gelişmenini sonlandırmaktadır. Bunun yanı sıra zekâ ölçümü olarak IQ testleri ve imtihan puanları üzere kâğıt ve kalem testleri üzerinden ele alınmaktadır. Bu durumda, sözel ve sayısal alanlarda gelişmemiş öğrencilerin sahip oldukları öbür yetenekler görmezden gelinerek bu öğrencilere olumsuz sıfatlar yüklenebilmektedir. halbuki öğrencilerin gelişim gösterebilecekleri öteki yeteneklerinin de olduğu bilinmelidir. Her çocuğun tıpkı ya da emsal biçimlerde gerçekleştirdiği öğrenmelerdedeğişik hallerle öğrenebilecekleri, öğrenci kendini ve hududunu yalnız bu türlü bulacağı,huzurlu ve sağlıklı bir ortamın oluşmasına da katkı sağlayabileceği düşünülmüştür. Sadece bir yeterliliğin bulunduğu, bilhassa de yalnızca standart kişilerinzekâsını öne atacak olursak öbür öğrencilerin birden fazla kendisini eksik hissedecektir.
İnsanın zekâ alanı fazlaca geniştir ve bu zekâ alanına girmek istendiğinde kabul ettiğimizden daha kapsamlı ve kozmik manada bir yetkinlik de çerçeveye dâhil edilmelidir. Bireylerin farklılıklarını göz önünde bulundurarak ehil oldukları alanı ve zekâ yatımını tespit edip ona bakılırsa eğitim programı çizmenin yanlışsız olacağı görüşündeyim.
Çoklu zekâ kuramının okullardaki katkısı öğretmenlere farklı öğretim yolları göstermiş olmasıdır. Ülkemizde öğretmenler gerek malzeme gerekse plan yapma konusunda kasvet yaşamaktadırlar. Bu kuramla öğretmenlerin yetenekleri keşfedip yeterli bir seviyeye getirmeleri amaçlanır. bu biçimdelikle öğrenciler yeteneklerini fark edecek ve mesleksel seçimlerini buna bakılırsa ayarlayacaklardır.