Tasayla Başa Çıkmada İnanç Arayıcı Davranışlar

[Muqe]

İnsanların dert tecrübelerine münhasır olan kimi fizikî hassaslıklar geliştirmeleri de mümkündür. Gelişen bu fizikî duyarlılıklara verilen ağırlaştırılmış dikkat ise derde karşı insanların daima bir kaçış hâlinde olmalarıyla sonuçlanır.

Ağır korku tecrübesi olan beşerler bu üzere niçinlerden ötürü kendileri açısından olağan olan ve kendilerine tanıdık gelen durumları, tecrübeleri tercih eder ve sürprizlerden olabildiğince kaçınmaya çalışırlar.

Tasası olan beşerler çoğunlukla yeni ve beklenmedik durumlara karşı tehditkâr kanılara sahiplerdir. sıra dışı durumlara bağlı olarak tasa tecrübelerinin daha da berbat bir biçimde sonuçlanacağı ve yeniliklerle, belirsizliklerle başa çıkamayacaklarını düşünürler. Bu da, daha öngörülebilir ve kestirim edilebilir oldukları için tanıdık gelen örüntüleri takip ederek bilinenin peşinden koşmalarına yol açar.

Telaşlı durumlardan kaçınmak ismine beşerler güçlerinin yettiği her yolu denerler. Bu ise insanları, derde karşı artan hassaslığın tasayı daima hâle getirmesinden öteki bir sonuca götürmez.

Telaş kelam konusu olunca beşerler bu durumun yaratığı huzursuz edici hislerle başa çıkabilmek ve bilişsel yüklerine tolerans gösterebilmek ismine ekseriyetle kaçma-kaçınma formundaki itimat arayıcı davranışlara yönelirler. İnsanların korku karşısında verdikleri en temel 3 reaksiyon savaş-kaç-dona kaldır. Kaçma ve kaçınma davranışları bu niçinle korkunun sönümlenmesini sağlar fakat bu, uzun vadeli bir tahlil değildir.

çoğunlukla kaçınılan durumların, niyetlerin ve hislerin kimilerine örnek olarak şunlar verilebilir:

• 
  Bilinmeyen yerlerde araç kullanmak
  
  
• 
  Topluluk önünde konuşmak
  
  
• 
  Meskende yalnız olmak
  
  
• 
  Kalabalıklar
  
  
• 
  Ziyan verme, mevte niye olma, yaralama konusundaki kanılar
  
  
• 
  Sevilen insanların başına makûs şeyler geleceğine dair felaketleştirici kanılar
  
  
• 
  Kalp çarpıntısı
  
  
• 
  Nefes darlığı
  
  
• 
  Göğüste baskı hissi
  
  
• 
  Baş dönmesi
  

Bu üzere durumlarda ekseriyetle korku tecrübesinin niye olduğu berbat hislerden kurtulmak ismine itimat arayıcı davranışlara yahut fikirlere yöneliriz. İtimat arayıcı davranışlar içinde yaygın olarak karşımıza çıkan kaçma ve kaçınma konusunda davranışsal ve bilişsel örnekler olarak karşımıza şunlar çıkar:

• 
  Telaşın birinci belirtilerini fark edince uzaklaşmak
  
  
• 
  Korkuya karşı ilaç taşımak, su yahut öbür yiyecek/içecekleri hazırda bulundurmak
  
  
• 
  Dertli durumlara karşı aileden yahut arkadaş kümesinden birisi tarafınca eşlik edilmek
  
  
• 
  Kendi kendine müzik söylemek, müzik dinlemek yahut ıslık çalmak
  
  
• 
  Denetimli nefes almayla meşgul olmaya çalışmak
  
  
• 
  Yatmak ve dinlenmek
  
  
• 
  Objelerle oynamak ve onları tutmak
  
  
• 
  Daha olumlu yahut sakinleştirici bir şey hakkında düşünmek
  
  
• 
  İnançlı ve huzurlu bir yerde olunduğunu düşünmek
  
  
• 
  Nitekim telaşlı hissedilmediği konusunda kendi kendini ikna etmeye çalışmak
  
  
• 
  Hâlihazırda sürdürülen nazaranve/işe odaklanmak
  
  
• 
  Dua etmek
  
  
• 
  Korkulu hissedildiği için kendi kendini eleştirmek
  

İtimat arayıcı davranışlar, bizi kaygılandıran ve kaygılı niyetlere sevk eden duruma ait sağlıklı muhakeme yapmamızı engelleyici niteliktedir. Bu durum da zati tehdit ve tehlike algımızdaki çarpıklıkları görmemizi engelleyerek itimat arayıcı davranışlara sığınarak onları sürdürmemize yol açar. Nihayetinde gerçekçi olmayan bir biçimde, risk teşkil ettiğini düşündüğümüz bütün durumları ortadan kaldırmaya yöneliriz. Bu ve gibisi bir durumu deneyimlediğiniz takdirde kendi başınıza çaba etmek zorlaşabilir. Bu mevzuda bir uzman dayanağına başvurmak sizin açınızdan pratik olacaktır.