“Kişiyi delirtip dama çıkartıyorlar, daha sonra da ‘Deli dama çıktı’ diye insanları topluyorlar”. Bir diğerinin hayatı ile oynamak, kimileri için ne kadar da sıradan! kimi vakit mobbinge uğrayan şahıslar, yaşadıkları olayları kaldıramayarak intihar edebiliyorlar…
MOBBİNG, tahminen birçoğumuzun söz olarak aşina olsa da içeriği hakkında fazla bilgi sahibi olmadığı, günlük hayatın şimdi her yerinde karşımıza çıkan, aslında bize pek de yabancı olmayan, bireye kendini makûs hissettiren, “kuvvetlinün zayıfa, zalimin mazluma uyguladığı makus davranışlar bütünü” olarak açıklanabilen bir kavram.
İnsan robot değildir. Hisleri olan bir varlıktır. Fizikî ve ruhsal açıdan sağlıklı, başarılı ve keyifli olabilmesi için moral ve motivasyonunun yüksek olması gerekir. Bu yalnızca kişinin kendisi ile ilgili değil, etrafın bireye yaklaşımı ve davranışı ile de alâkalıdır. Şayet çalıştığınız ortamda aşağıdan üste yahut üstten aşağıya bâtın yahut açık mobbing uygulanıyorsa, bu kamu kurumu, özel dal, vakıf, dernek fark etmez, ortasında bulunduğunuz kurum yahut kısımların başarılı olması pek mümkün görünmüyor. Zira mobbing denen hastalıklı yapı, bir bireyden başlasa bile denize attığımız taşın dalga tesiri üzere tüm kurumu kapsama alanına alıyor.
Dışarıdan bakılınca her şeyin tıkır tıkır gittiğini düşündüğünüz kurumda randıman düşmüş, beşerler mutsuz ve isteksiz, sabah uykudan uyanmak istemiyor, işe gelmek istemiyor, ayakları geri geri gidiyor, gösterdiği efor ve özverinin kıymetinin olmadığını hissediyorsa, burada muvaffakiyet yoktur, huzur da yoktur.
İngilizceden lisanımıza geçen mobbing, “mob” kökünden gelmektedir. “Şiddet uygulayan çete” manasındadır. Bir hareket biçimi olarak mobbing sözcüğü ise “psikolojik şiddet, rahatsız etme, kasvet verme, topluca saldırma” manasına gelmektedir.
Mobbing nedir?
sıradan ve anlaşılır formuyla, “işyerinde uygulanan zorbalık, duygusal taciz ya da yıldırma” olarak isimlendirebiliriz mobbingi. Ruhsal taciz, daha yaygın bilinen ismi ile mobbing, “işyerinde bir yahut birden çok kişi tarafınca öteki kişi ya da bireylere yönelik gerçekleştirilen, sistematik halde devam eden yıldırma, pasifize etme yahut işten uzaklaştırmayı amaçlayan; mağdur ya da mağdurların kişilik bedellerine, mesleksel durumlarına, toplumsal bağlarına yahut sıhhatlerine ziyan veren; berbat niyetli, kasıtlı, olumsuz tavır ve davranışlar bütünüdür”.
Uzun müddet ruhsal tacize maruz kalan bireylerde depresyon, panik atak, anksiyete bozuklukları, somatizasyon üzere önemli ruhsal sorunların yaşanmasına sebep olmakla birlikte, intihar ile sonuçlanan birfazlaca olaya da şahit olmaktayız.
İşyerinde ruhsal taciz şekilleri
Yapılan araştırmalara bakılırsa, işyerlerinde en sık rastlanan en önemli taciz biçimleri şunlardır: Kişiyi yok sayma, görmezden gelme, mesleksel ya da şahsi istikametten yapılan iğneleme, aşağılama, küçük düşürme, olumsuz tenkitler, çok iş yükleme ya da iş vermeme, mesleksel yükselmenin engellenmesi, fizikî şiddet ve cinsel taciz.
İşyerinde tacizlerle karşılaşan şahıslarda çeşitli psikopatolojik (kaygı, kaygı, sonluluk, keder hâli, çeşitli dehşetler, kişinin başından atamadığı saplantılı kanılar, uyku bozuklukları, uykuda kâbuslar, bellek ve odaklanma bozuklukları, toplumsal ilgilerden kaçınma, içine kapanma, paranoya, değişken ruh hâli, çaresizlik, özgüven düşüklüğü, kendini suçlama, kararsızlık, intihar davranışı), psikosomatik (hipertansiyon, beden ağrıları, bitkinlik, astım atakları, çarpıntı, koroner kalp hastalıkları, mide ve bağırsak sıkıntıları, saç dökülmesi, baş ağrısı, çok kilo alma yahut verme) ve davranışsal (kendisine/çevreye yönelik saldırgan davranışlar, yeme bozuklukları, alkol yahut husus bağımlılığı, cinsel fonksiyon bozuklukları) problemler ortaya çıkabilir. Mağdur, taciz uygulayan şahsa karşı birtakım savunma stratejileri geliştirmeye başlar. Kendini bir biçimde müdafaaya alması gerektiğini düşünür. Aklına birinci gelen şey hastalık müsaadesi kullanmak, işe geç gelmeye yahut gelmemeye başlamaktır. Doktora başvurma sıklığı artar ve devamsızlık kararı çalışma ortamının sistemi ve verimlilik kalitesi bozulmaktadır. Burada patrona yahut kurumun yöneticisine büyük iş düşmektedir.
Öncelikle yönetici, müdür, patron şu özelliklere sahip olmalıdır: Adil ve muteber olmak (adalet duygusu kişiyi haramdan ve yanlıştan korur), çalışkan olmak, çalışanların uğraşını takdir etmek, yeni işe başlayanlara yol gösterici olmak, dengeli olmak, astları için örnek davranışlar sergilemek, teklif ve tenkitlere açık olmak, eleştirel bir bakış açısına sahip olmak, açık ve şeffaf olmak, etrafına kâfi ve dürüst geri bildirimler sağlamak, sorunlara “ben” değil “biz” cephesinden bakabilmek, kendini çalışanların yerine koymak, çalışanlar içinde ayrımcılık yapmamak, çalışanların motivasyonunu önemsemek, çalışanlara paha vermek ve bunu hissettirmek, çalışanlarının haklarını korumak, oburlarının şahsî işlerinde çalışanları çalıştırmamak, çalışanlardan biriyle öbürleri hakkında dedikodu yapmamak ve çalışanlarını dinlemek.
Yol arkadaşlığı kıymetli. İşyerinde beşerler ailelerinden fazla, bir arada çalıştıkları iş arkadaşları ile vakit geçiriyorlar. İş yerinin huzurlu bir ortam olması, yapılan çalışmalardan randıman alınması, insanların ruhsal ve fizikî sıhhatlerinin yerinde olması için yöneticiye hayli iş düşüyor.
Mağdurun ailesine olan olası etkileri
İşyerlerinde yaşanan ruhsal taciz süreci, kişinin yalnızca işyerindeki huzur ve verimliliğini olumsuz etkilemez; kişinin özel hayatı üzerinde de bunun olumsuz tesirlerinden bahsedilir. Mağdurun işyerinde yaşadığı meseleler, karı-koca ve ebeveyn-çocuk ilgilerini, hatta çocukların ruhsal gelişimlerini de olumsuz etkilemektedir.
Çalışanların aldıkları fiyatın yetersiz oluşunun yanında işini her an kaybetme korkusunu yaşaması, belirsizlik ve kişinin üzerinde gereğince gerilime yol açmaktadır. Bu psikoloji içerisine çalışan kişinin ailevî sıkıntılarının da eklenmesi, durumun çok gerginleşeceği ve sağlıklı düşünememe riski ile karşı karşıya kalınabileceği bir tabana yol açabilir. Zira işyerinde yaşanan aksiliklerin meskene yansıması kaçınılmazdır.
Mobbingin davranışsal belirtileri şunlardır: İşyerinde şahsa ilişkin eşyaların kaybolması ve yerine konulmaması, ofise girdiğinde konuşmanın kesilmesi, bireyin dış görünüşü yahut giysi üslubuyla alay edilmesi, işle ilgili kıymetli gelişmeler ve haberlerin haricinde bırakılması (yapılacak görüşmeden yahut bir yenilikten haberinin olmaması), tekliflerinin reddedilmesi, kendisinden daha alt seviyedeki vazifelerde çalışanlardan bile daha düşük fiyat alması, öbürleri tarafınca daima eleştirilip küçümsenmesi, kelamlı yahut yazılı soru ve taleplerine karşılık alamaması, şirketin özel kutlamaları yahut öteki toplumsal aktifliklerine kasıtlı olarak çağrılmaması.
Mobbingin fizyolojik belirtileri ise şunlardır: Beyinle ilgili (sıkıntı, panik atak, depresyon, yarım baş ağrısı, baş dönmesi, hafıza kaybı, dikkat toplayamama, uykusuzluk), deriyle ilgili (kaşınma, kızarma, pullanma yahut döküntü üzere deri hastalıkları), gözlerle ilgili (ansızın göz kararması, görmede bulanıklık), boyun ve sırtla ilgili (boyun kaslarında ve sırtta ağrı), kalple ilgili (hızlı ve sistemsiz çarpıntılar, kalp krizi), eklemlerle ilgili (titreme, terleme, bacaklarda halsizlik hissetme, kas ağrıları), sindirim sistemiyle ilgili (yanma, ekşime, hazım zorluğu üzere mide rahatsızlıkları, ülser), teneffüs sistemiyle ilgili (nefessiz kalma, nefes alamama üzere teneffüs sorunları), bağışıklık sistemiyle ilgili (organizmanın savunma yapılarında zayıflama, hastalıklara fazlaca çabuk yakalanabilme) sorunlar.
Mobbing, kültür farkı gözetmeksizin tüm işyerlerinde ortaya çıkabilen bir olgudur. Herkes potansiyel bir mobbing mağdurudur. İşyerlerinde gerçekleşen ruhsal taciz süreci içerisinde üç tip rol ayırt edilir: Mobbing uygulayanlar (saldırganlar, tacizciler), mobbing mağdurları (kurbanlar) ve mobbing izleyicileri. Çalışma hayatında herkes bu rollerden birini oynamaya adaydır.
Mobbingin ekonomik sonuçları şunlardır: Ruhsal ve fizikî sıhhatin uygunlaştırılması emeliyle yapılan tedavi harcamaları, işin yitirilmesi kararında tertipli gelirin kaybı.
Mobbing durumunda karşılaşılan toplumsal sonuçlarsa şunlardır: Toplumsal imajın zedelenmesi, depresif davranışları niçiniyle arkadaşlar tarafınca terk edilmek, mesleksel kimliği yitirmek, aile ortasında de vakit içinde “başarısız, elindeki iş imkânını kaçırmış bir birey” olarak algılanmak.
Mobbing uygulayan bireylerin kişilik özelliklerine baktığımız vakit, çok denetleyici ve hudutlu bir yapıya sahip oldukları gözlemlenmektedir. Bu tiplerde ebediyen kuvvetli olma isteği vardır; yaşadıkları endişe ve güvensizlik hissini gizlemek için bir diğerine çamur atma hareketine gidebilirler. Kendi kusurlarını örtmek için bir kurban arayışı arasındadirler. Oburunun kusurunu gün yüzüne çıkarınca kendi karanlık taraflarını gizlediklerini düşünüyor ya da bu türlü yaparak kendi eksiklikleri ile yüzleşmemiş yahut yok saymış oluyorlar.
Ayrıca bu tipler sadist kişiliğe sahiptirler. Bir diğerine eziyet etmekten haz duyarlar, genelde çalışkan şahıslardır. Yaptıkları her işi etraflarına övgü ve abartı ile anlatırlar. Oburlarının yaptığı işi ise küçümser, daima yaptıkları işin oldukcaluğundan ve zorluğundan bahsederler. Bunlar üzere hastalıklı niyet yapısına sahip bireyler, bir ötekinin hayatını mahvediyorlar.
“Kişiyi delirtip dama çıkartıyorlar, daha sonra da ‘Deli dama çıktı’ diye insanları topluyorlar”. Bir diğerinin ömrü ile oynamak, kimileri için ne kadar da sıradan! kimi vakit mobbinge uğrayan şahıslar, yaşadıkları olayları kaldıramayarak intihar edebiliyorlar. Burada asıl maksat ölmek değil, ortasında bulundukları makûs durumdan bir kurtuluş, bir kaçış bulmak niyetidir.
Psikolojide bir tabir vardır; “hiç bir vakit bize gerçek hastalar gelmez, gerçek hastaların hasta ettikleri gelir”. Günlük hayatta karşılaştığım olaylardan da gözlemlediğim ve doğruluğuna inandığım bir kelamdır bu. Şu kısa hayatta kimsenin sırtına yük, gözüne yaş olmayın. Zira kimsenin ömrü kolay değil.
Sağlıklı, huzur dolu günler dilerim.
MOBBİNG, tahminen birçoğumuzun söz olarak aşina olsa da içeriği hakkında fazla bilgi sahibi olmadığı, günlük hayatın şimdi her yerinde karşımıza çıkan, aslında bize pek de yabancı olmayan, bireye kendini makûs hissettiren, “kuvvetlinün zayıfa, zalimin mazluma uyguladığı makus davranışlar bütünü” olarak açıklanabilen bir kavram.
İnsan robot değildir. Hisleri olan bir varlıktır. Fizikî ve ruhsal açıdan sağlıklı, başarılı ve keyifli olabilmesi için moral ve motivasyonunun yüksek olması gerekir. Bu yalnızca kişinin kendisi ile ilgili değil, etrafın bireye yaklaşımı ve davranışı ile de alâkalıdır. Şayet çalıştığınız ortamda aşağıdan üste yahut üstten aşağıya bâtın yahut açık mobbing uygulanıyorsa, bu kamu kurumu, özel dal, vakıf, dernek fark etmez, ortasında bulunduğunuz kurum yahut kısımların başarılı olması pek mümkün görünmüyor. Zira mobbing denen hastalıklı yapı, bir bireyden başlasa bile denize attığımız taşın dalga tesiri üzere tüm kurumu kapsama alanına alıyor.
Dışarıdan bakılınca her şeyin tıkır tıkır gittiğini düşündüğünüz kurumda randıman düşmüş, beşerler mutsuz ve isteksiz, sabah uykudan uyanmak istemiyor, işe gelmek istemiyor, ayakları geri geri gidiyor, gösterdiği efor ve özverinin kıymetinin olmadığını hissediyorsa, burada muvaffakiyet yoktur, huzur da yoktur.
İngilizceden lisanımıza geçen mobbing, “mob” kökünden gelmektedir. “Şiddet uygulayan çete” manasındadır. Bir hareket biçimi olarak mobbing sözcüğü ise “psikolojik şiddet, rahatsız etme, kasvet verme, topluca saldırma” manasına gelmektedir.
Mobbing nedir?
sıradan ve anlaşılır formuyla, “işyerinde uygulanan zorbalık, duygusal taciz ya da yıldırma” olarak isimlendirebiliriz mobbingi. Ruhsal taciz, daha yaygın bilinen ismi ile mobbing, “işyerinde bir yahut birden çok kişi tarafınca öteki kişi ya da bireylere yönelik gerçekleştirilen, sistematik halde devam eden yıldırma, pasifize etme yahut işten uzaklaştırmayı amaçlayan; mağdur ya da mağdurların kişilik bedellerine, mesleksel durumlarına, toplumsal bağlarına yahut sıhhatlerine ziyan veren; berbat niyetli, kasıtlı, olumsuz tavır ve davranışlar bütünüdür”.
Uzun müddet ruhsal tacize maruz kalan bireylerde depresyon, panik atak, anksiyete bozuklukları, somatizasyon üzere önemli ruhsal sorunların yaşanmasına sebep olmakla birlikte, intihar ile sonuçlanan birfazlaca olaya da şahit olmaktayız.
İşyerinde ruhsal taciz şekilleri
Yapılan araştırmalara bakılırsa, işyerlerinde en sık rastlanan en önemli taciz biçimleri şunlardır: Kişiyi yok sayma, görmezden gelme, mesleksel ya da şahsi istikametten yapılan iğneleme, aşağılama, küçük düşürme, olumsuz tenkitler, çok iş yükleme ya da iş vermeme, mesleksel yükselmenin engellenmesi, fizikî şiddet ve cinsel taciz.
İşyerinde tacizlerle karşılaşan şahıslarda çeşitli psikopatolojik (kaygı, kaygı, sonluluk, keder hâli, çeşitli dehşetler, kişinin başından atamadığı saplantılı kanılar, uyku bozuklukları, uykuda kâbuslar, bellek ve odaklanma bozuklukları, toplumsal ilgilerden kaçınma, içine kapanma, paranoya, değişken ruh hâli, çaresizlik, özgüven düşüklüğü, kendini suçlama, kararsızlık, intihar davranışı), psikosomatik (hipertansiyon, beden ağrıları, bitkinlik, astım atakları, çarpıntı, koroner kalp hastalıkları, mide ve bağırsak sıkıntıları, saç dökülmesi, baş ağrısı, çok kilo alma yahut verme) ve davranışsal (kendisine/çevreye yönelik saldırgan davranışlar, yeme bozuklukları, alkol yahut husus bağımlılığı, cinsel fonksiyon bozuklukları) problemler ortaya çıkabilir. Mağdur, taciz uygulayan şahsa karşı birtakım savunma stratejileri geliştirmeye başlar. Kendini bir biçimde müdafaaya alması gerektiğini düşünür. Aklına birinci gelen şey hastalık müsaadesi kullanmak, işe geç gelmeye yahut gelmemeye başlamaktır. Doktora başvurma sıklığı artar ve devamsızlık kararı çalışma ortamının sistemi ve verimlilik kalitesi bozulmaktadır. Burada patrona yahut kurumun yöneticisine büyük iş düşmektedir.
Öncelikle yönetici, müdür, patron şu özelliklere sahip olmalıdır: Adil ve muteber olmak (adalet duygusu kişiyi haramdan ve yanlıştan korur), çalışkan olmak, çalışanların uğraşını takdir etmek, yeni işe başlayanlara yol gösterici olmak, dengeli olmak, astları için örnek davranışlar sergilemek, teklif ve tenkitlere açık olmak, eleştirel bir bakış açısına sahip olmak, açık ve şeffaf olmak, etrafına kâfi ve dürüst geri bildirimler sağlamak, sorunlara “ben” değil “biz” cephesinden bakabilmek, kendini çalışanların yerine koymak, çalışanlar içinde ayrımcılık yapmamak, çalışanların motivasyonunu önemsemek, çalışanlara paha vermek ve bunu hissettirmek, çalışanlarının haklarını korumak, oburlarının şahsî işlerinde çalışanları çalıştırmamak, çalışanlardan biriyle öbürleri hakkında dedikodu yapmamak ve çalışanlarını dinlemek.
Yol arkadaşlığı kıymetli. İşyerinde beşerler ailelerinden fazla, bir arada çalıştıkları iş arkadaşları ile vakit geçiriyorlar. İş yerinin huzurlu bir ortam olması, yapılan çalışmalardan randıman alınması, insanların ruhsal ve fizikî sıhhatlerinin yerinde olması için yöneticiye hayli iş düşüyor.
Mağdurun ailesine olan olası etkileri
İşyerlerinde yaşanan ruhsal taciz süreci, kişinin yalnızca işyerindeki huzur ve verimliliğini olumsuz etkilemez; kişinin özel hayatı üzerinde de bunun olumsuz tesirlerinden bahsedilir. Mağdurun işyerinde yaşadığı meseleler, karı-koca ve ebeveyn-çocuk ilgilerini, hatta çocukların ruhsal gelişimlerini de olumsuz etkilemektedir.
Çalışanların aldıkları fiyatın yetersiz oluşunun yanında işini her an kaybetme korkusunu yaşaması, belirsizlik ve kişinin üzerinde gereğince gerilime yol açmaktadır. Bu psikoloji içerisine çalışan kişinin ailevî sıkıntılarının da eklenmesi, durumun çok gerginleşeceği ve sağlıklı düşünememe riski ile karşı karşıya kalınabileceği bir tabana yol açabilir. Zira işyerinde yaşanan aksiliklerin meskene yansıması kaçınılmazdır.
Mobbingin davranışsal belirtileri şunlardır: İşyerinde şahsa ilişkin eşyaların kaybolması ve yerine konulmaması, ofise girdiğinde konuşmanın kesilmesi, bireyin dış görünüşü yahut giysi üslubuyla alay edilmesi, işle ilgili kıymetli gelişmeler ve haberlerin haricinde bırakılması (yapılacak görüşmeden yahut bir yenilikten haberinin olmaması), tekliflerinin reddedilmesi, kendisinden daha alt seviyedeki vazifelerde çalışanlardan bile daha düşük fiyat alması, öbürleri tarafınca daima eleştirilip küçümsenmesi, kelamlı yahut yazılı soru ve taleplerine karşılık alamaması, şirketin özel kutlamaları yahut öteki toplumsal aktifliklerine kasıtlı olarak çağrılmaması.
Mobbingin fizyolojik belirtileri ise şunlardır: Beyinle ilgili (sıkıntı, panik atak, depresyon, yarım baş ağrısı, baş dönmesi, hafıza kaybı, dikkat toplayamama, uykusuzluk), deriyle ilgili (kaşınma, kızarma, pullanma yahut döküntü üzere deri hastalıkları), gözlerle ilgili (ansızın göz kararması, görmede bulanıklık), boyun ve sırtla ilgili (boyun kaslarında ve sırtta ağrı), kalple ilgili (hızlı ve sistemsiz çarpıntılar, kalp krizi), eklemlerle ilgili (titreme, terleme, bacaklarda halsizlik hissetme, kas ağrıları), sindirim sistemiyle ilgili (yanma, ekşime, hazım zorluğu üzere mide rahatsızlıkları, ülser), teneffüs sistemiyle ilgili (nefessiz kalma, nefes alamama üzere teneffüs sorunları), bağışıklık sistemiyle ilgili (organizmanın savunma yapılarında zayıflama, hastalıklara fazlaca çabuk yakalanabilme) sorunlar.
Mobbing, kültür farkı gözetmeksizin tüm işyerlerinde ortaya çıkabilen bir olgudur. Herkes potansiyel bir mobbing mağdurudur. İşyerlerinde gerçekleşen ruhsal taciz süreci içerisinde üç tip rol ayırt edilir: Mobbing uygulayanlar (saldırganlar, tacizciler), mobbing mağdurları (kurbanlar) ve mobbing izleyicileri. Çalışma hayatında herkes bu rollerden birini oynamaya adaydır.
Mobbingin ekonomik sonuçları şunlardır: Ruhsal ve fizikî sıhhatin uygunlaştırılması emeliyle yapılan tedavi harcamaları, işin yitirilmesi kararında tertipli gelirin kaybı.
Mobbing durumunda karşılaşılan toplumsal sonuçlarsa şunlardır: Toplumsal imajın zedelenmesi, depresif davranışları niçiniyle arkadaşlar tarafınca terk edilmek, mesleksel kimliği yitirmek, aile ortasında de vakit içinde “başarısız, elindeki iş imkânını kaçırmış bir birey” olarak algılanmak.
Mobbing uygulayan bireylerin kişilik özelliklerine baktığımız vakit, çok denetleyici ve hudutlu bir yapıya sahip oldukları gözlemlenmektedir. Bu tiplerde ebediyen kuvvetli olma isteği vardır; yaşadıkları endişe ve güvensizlik hissini gizlemek için bir diğerine çamur atma hareketine gidebilirler. Kendi kusurlarını örtmek için bir kurban arayışı arasındadirler. Oburunun kusurunu gün yüzüne çıkarınca kendi karanlık taraflarını gizlediklerini düşünüyor ya da bu türlü yaparak kendi eksiklikleri ile yüzleşmemiş yahut yok saymış oluyorlar.
Ayrıca bu tipler sadist kişiliğe sahiptirler. Bir diğerine eziyet etmekten haz duyarlar, genelde çalışkan şahıslardır. Yaptıkları her işi etraflarına övgü ve abartı ile anlatırlar. Oburlarının yaptığı işi ise küçümser, daima yaptıkları işin oldukcaluğundan ve zorluğundan bahsederler. Bunlar üzere hastalıklı niyet yapısına sahip bireyler, bir ötekinin hayatını mahvediyorlar.
“Kişiyi delirtip dama çıkartıyorlar, daha sonra da ‘Deli dama çıktı’ diye insanları topluyorlar”. Bir diğerinin ömrü ile oynamak, kimileri için ne kadar da sıradan! kimi vakit mobbinge uğrayan şahıslar, yaşadıkları olayları kaldıramayarak intihar edebiliyorlar. Burada asıl maksat ölmek değil, ortasında bulundukları makûs durumdan bir kurtuluş, bir kaçış bulmak niyetidir.
Psikolojide bir tabir vardır; “hiç bir vakit bize gerçek hastalar gelmez, gerçek hastaların hasta ettikleri gelir”. Günlük hayatta karşılaştığım olaylardan da gözlemlediğim ve doğruluğuna inandığım bir kelamdır bu. Şu kısa hayatta kimsenin sırtına yük, gözüne yaş olmayın. Zira kimsenin ömrü kolay değil.
Sağlıklı, huzur dolu günler dilerim.