Ethereum
New member
Milletlerarası Finans Yatırımcısı Mark Mobius, global seviyede beklenen güç krizi ve risk süreçlerini yorumladı. Mobius, “Ukrayna Krizi Türkiye üzere ülkelerin yatırım bedeli açısından öne çıkmasına sebep olacak” yorumunu yaptı.
Mobius ile NTV Dış Haberler Müdür Ahmet Yeşiltepe konuştu.
Şu anda yaşanan Ukrayna krizini nasıl değerlendiriyorsunuz? Bu gelişme dünya finans piyasalarında sizce yakın ve orta vadede nasıl bir tesir yaratacak? Rusya – Ukrayna çatışmasını nasıl değerlendiriyorsunuz?
Öncelikle Türkiye, Rusya’nın Ukrayna işgalini kınamak konusunda Avrupa ülkelerıne katılarak hayli yerinde bır duruş sergiledi. Bu hem Türkıye için hem değerli tıpkı vakitte hakikat bir atılım. İkinci olarak kimi istikametlerden Ukrayna’daki durum, Rusya’nın yeni Afganistan’ı olarak nitelendirilebilir. Biroldukca taraftan rusya’nın uzun bir gerilla savaşına çekilme durumu olabilir. Bu da Rusya’nın durumunu büyük ölçüde zayıflatacaktır. Batıda biroldukca kişi ve hükümet bunun yaşanmasından yana. bu biçimdece Putin’in bölgedeki gücü de azalacaktır. elbette biroldukcaları petrol meblağlarının artmasından telaş ediyor. Rusya’ya biroldukça alternatif bulunduğundan petrol fiyatlarının artış göstereceğini sanmıyorum.
Buna ek olarak alternatif güç kaynakları da mevcut. Suudi Arabistan petrol arzını artırarak meblağları aşağı çekebilir ya da sabit tutabilir. ABD’nin de petrol üretimini büyük oranda artırma kapasitesi bulunuyor. Birebir durum doğalgaz için de geçerli. Bu yüzden bu konularda fazlaca kaygılı değilim. Natürel ki enflasyonist bir ortamdayız. Ve tüm fiyatlar artış gösterecek, lakin güç konusunun büyük bir sorun olacağını düşünmüyorum.
“TÜRKİYE’DE DAHA FAZLA SATIN ALMA YAPABİLİRİZ”
Yaşanan savaşın en çok hasar vereceği ülkelerin Rusya ve Ukrayna olduğu aşikar… En azından finansal açıdan. Pekala bu ülkelerle ticaret yapan ülkeler nasıl etkilenecek?
Unutulmamalı ki buna misal her senaryoda kazananlar ve kaybedenler olacaktır. Örneğin, Ukrayna kıymetli bir buğday üreticisi. Lakin bu yıl uygun mahsül alınamayacak. Bu durum Avustralya üzere buğday ihracatçısı öteki ülkelerin işine gelecek. Daha düzgün bir pozisyonda olacaklar. Bu bağlamda kimi ülkelerin başkalarına kıyasla daha fazla çıkar sağlayacağını söyleyebiliriz.
Şu anda Rusya’nın etrafındaki Doğu Avrupa ülkeleri de problemlerle karşı karşıya. Rusya’nın Ukrayna’da gayesine ulaşması halinde bölgedeki gücünü daha da artırmasından telaş ediliyor. Bu ülkeler de yatırımcıların ayrılması üzere aksiliklerle karşılaşacak. Fakat bizim kıymetlendirmemiz Rusya’nın başarılı olmayacağı istikametinde. Bu sebeple bölge ülkelerindeki yatırımlarımızı koruyacağız. Bildiğiniz üzere Türkiye’de de yatırımlarımız var ve bunları elimizden çıkarmayı düşünmüyoruz. meblağların düşmesiyle daha fazla satın alma da yapabiliriz. Bu sebeple Türkiyenin durumu bizi endişelendirmiyor.
Türkiye’ye geri döneceğiz… Ne dersiniz; bilhassa Rusya’nın yatırım partnerleri bu süreçten nasıl etkilenecek?
Ukrayna’daki saldırganlığı sebebiyle, Rusya’nın öteki partnernerinin de epeyce uygun bir durumda olacağını sanmıyorum. Rusya kontaklı kim var ise artık milletlerarası toplum tarafınca kınanıyor. Ve bu da büyük bir sorun.
RUS OLİGARKLAR NE YAPACAK?
Rus oligarklar, Batı piyasalarında yatırım yapanlar paralarını nereye yönlendirecekler sizce?
Çok değişik bir soru.. Burada Dubai’de bir emlakçı ile konuşuyordum, Dubai’den mülk almak isteyen çok sayıda Rus vatandaşının kendisiyle irtibata geçtiğini söylemiş oldu. Rusya haricinde parası olan tüm oligarklar, ülke haricinden emlak ya da mülk satın almak isteyecektir. Lakin para transferi yollarının birçoğu bu bireyler için tıkanmış durumda. İsviçre’den ya da benzeri yerlerden para çıkarma talihleri olmayacak.
Büyüyen piyasalar kadar Batıdaki büyük yatırım araçları, bilhassa pay senetleri piyasaları pandemiden olumsuz etkilendi. Artık de Ukrayna krizini yaşıyoruz. Ne dersiniz, dünyada sıcak para akışı gelecek devirde hangi ülkelere ve ne çeşit yatırım araçlarına olacak?
Öncelikle ABD pazarının bir yatırımcı cenneti olmaya devam etmesini öngörüyoruz. Asya ülkeleri de Avrupa’dan uzaklaşmak isteyen yatırımcılar için cazip olacaktır. Tayvan, Kore, Vietnam ve Çin üzere ülkeler bilhassa. Çin’deki biroldukca şirket cazip olabilir. Brezilya üzere Latin Amerika ülkeleri de cazibe merkezi haline gelebilir. Durum şirketlere bağlı fakat Avrupa’dan uzak pazarlar yatırımcıları çekecektir.
RUSYA’DAKİ YATIRIMI TÜRKİYE ÇEKEBİLİR
Sayın Mobius yatırım alanlarına baktığımızda; nerelerde düşünce görüyor, nerelerde yatırım imkanı buluyorsunuz. Malum , Türkiye ile Rusya alakaları en sıkıntı periyotlarda bile karşılıklı ticarette köprüleri atmadı; hele ki güç ve turizm alanlarında. Büyüyen pazarlar içinde sizce Türkiye bu krizden bir fırsat çıkarır mı? Yatırımcılar için daha cazip hale gelebilir mi?
Türkiye’nin cazibesini koruyup daha da artırıcağına inanıyorum. Rusya’nın imkanları yatırımcılar için kapanmış vaziyette. Artık Rusya’da yatırım yapmak imkansız hale geldi, Türkiye ve öbür büyüyen piyasalar tüm bu yatırımı çekecektir. Ayrıyeten, unutmamalı ki pandemi tedbirlerinin gevşetilmesiyle dünya’daki biroldukça turistin ülke dışı seyahat imkanı oluşuyor. Bence bu yıl Türkiye, dünyadan gelen turizm akışından daha büyük ölçüde faydalanacaktır. Bilhassa buradan, Ortadoğu’dan. Şahsen ben 2 ay evvel Dubai’den Türkiye’ye geldim ve bunu daha sık yapmayı planlıyorum.
PETROL FİYATLARININ FIRLAYACAĞINI DÜŞÜNMÜYORUM
Petrol fiyatlarının daha da artacağını düşünüyor musunuz? Güç krizi kapımızda mı?
Petrol fiyatlarının fırlayacağını düşünmüyorum. Dramatik bir yükseliş öngömüyorum çünkü birfazlaca alternatif mevcut. Unutmayın ki petrolün varil fiyatı 100 doların üzerine çıktığında rüzgar ve güneş gücü üzere alternatif güç kaynakları fazlaca cazip hale geliyor. Fiyat artışının orta seviyede gerçekleşeceğini ve enflasyon düzeyinde seyredeceğini düşünüyorum. Dolar cinsinden enflasyon yıllık yüzde 7-8 civarında bulunuyor. Petrolde de misal bir artış beklenebilir.
Pandemi ve Ukrayna savaşı birleşince dünya doğalgaz piyasasının bu süreçten nasıl etkileneceğini düşünüyorsunuz? Rusya büyük bir doğalgaz üreticisi. Başta Almanya olmak üzere Avrupa’da fazlaca değerli partnerleri var Rusya’nın, sizce Rusya doğalgaz akışını keser mi? Avrupa güç krizine nasıl hazırlanmalı?
Sorun Rusya’nın vanaları kapatması değil. Asıl sorun ödemenin nasıl yapılacağı. Zira tüm bu ödeme düzenekleri kapatılmış durumda. Almanya’nın adımları rus doğalgazından yoksun kalmaya hazırlıklı olduklarını gösteriyor. Doğalgaz konusunda da ortadoğu’nun da ortalarında olduğu biroldukca alternatif var. Katar doğalgaz ihracatçısı. ABD’de büyük ihracatçılar içinde. Rusya’ya doğalgaz alternatifleri de çıkacaktır. Avrupa zorlukla da olsa yönetim edecektir diye düşünüyorum. Zorlukla diyorum zira şu ana kadar Rus petrolü ve doğalgazına büyük bir bağımlılık hali mevcuttu.
Sizin tavsiyenizi almak istiyorum.. Bilhassa istihdam yaratan kesimlere baktığınızda gerçek dala yatırım yapmak sizce ne derece gerçek? Bu alanda hangi üretim kolları öne çıkıyor sizce? Şu periyotta, gelişen piyasalarda en önde gelen yatırım destinasyonlarınız hangileri?
Teknoloji irtibatlı destinasyonlar en üst seviye yatırımlar için dikkat çekiyor. Yüksek teknoloji ve elektronik aygıtlar, yarı iletken üreten, yazılım geliştiren şirketler yatırımcıların büyük ilgisini çekiyor. Bildiğiniz üzere türkiye’de de bir yazılım şirketi yatırımımız var. Bunun yanı sıra, direkt teknoloji üretmese de teknolojiyi direkt kullanan şirketler de cazip. örneğin kot giysiler üreten şirketler artık her geçen gün daha fazla teknoloji kullanıyor. Yalnızca üretim değil dağıtım ve envanter takibinde de teknoloji giderek ehemmiyet kazanıyor. İster perakende, ister üretim olsun, ya da direkt elektronik olsun, teknolojik araçları faal kullanan şirketlerle yakından ilgileniyoruz.
Son sorum kripto paralarla ilgili olacak. Sanal paralarla ilgili görüşlerinizi almak isterim. Ne dersiniz, kripto paralar dünya finans sisteminde nasıl bir tesir yaratacak? Olumlu ya da olumsuz, bu tesirlerin neler olduğunu düşünüyorsunuz?
Halihazırda Ruslar kripto para almak isteyeceklerdir. Çünkü bu Rusya’dan para çıkarabilmenin bir yolu. Bıtcoin fiyatlarındaki artışın sebeplerinden biri de bu. Lakin uzun vadede kripto paraların vakit içinde silinip yok olacağını düşünüyorum. Zira temelde fiyatların alıcı sayısıyla arttığı “ponzi” mantığına dayanıyorlar. Yani kriptoparaların pahasını koruyabilmesi için yatırımcı sayısının daima artması gerekiyor. Bunun gerçekleşeceğine inanmıyorum. Uzun vadede kriptoparalar silinecektir. Fakat bu dijital paranın yok olacağı manasına gelmiyor. Halihazırda dijital para kullanılıyor. Cep telefonumla bile ödeme yapabiliyorum. Bu da bir dijital ödeme hali. Fakat kriptoparaların parlak bir geleceği olduğunu düşünmüyorum.
Mobius ile NTV Dış Haberler Müdür Ahmet Yeşiltepe konuştu.
Şu anda yaşanan Ukrayna krizini nasıl değerlendiriyorsunuz? Bu gelişme dünya finans piyasalarında sizce yakın ve orta vadede nasıl bir tesir yaratacak? Rusya – Ukrayna çatışmasını nasıl değerlendiriyorsunuz?
Öncelikle Türkiye, Rusya’nın Ukrayna işgalini kınamak konusunda Avrupa ülkelerıne katılarak hayli yerinde bır duruş sergiledi. Bu hem Türkıye için hem değerli tıpkı vakitte hakikat bir atılım. İkinci olarak kimi istikametlerden Ukrayna’daki durum, Rusya’nın yeni Afganistan’ı olarak nitelendirilebilir. Biroldukca taraftan rusya’nın uzun bir gerilla savaşına çekilme durumu olabilir. Bu da Rusya’nın durumunu büyük ölçüde zayıflatacaktır. Batıda biroldukca kişi ve hükümet bunun yaşanmasından yana. bu biçimdece Putin’in bölgedeki gücü de azalacaktır. elbette biroldukcaları petrol meblağlarının artmasından telaş ediyor. Rusya’ya biroldukça alternatif bulunduğundan petrol fiyatlarının artış göstereceğini sanmıyorum.
Buna ek olarak alternatif güç kaynakları da mevcut. Suudi Arabistan petrol arzını artırarak meblağları aşağı çekebilir ya da sabit tutabilir. ABD’nin de petrol üretimini büyük oranda artırma kapasitesi bulunuyor. Birebir durum doğalgaz için de geçerli. Bu yüzden bu konularda fazlaca kaygılı değilim. Natürel ki enflasyonist bir ortamdayız. Ve tüm fiyatlar artış gösterecek, lakin güç konusunun büyük bir sorun olacağını düşünmüyorum.
“TÜRKİYE’DE DAHA FAZLA SATIN ALMA YAPABİLİRİZ”
Yaşanan savaşın en çok hasar vereceği ülkelerin Rusya ve Ukrayna olduğu aşikar… En azından finansal açıdan. Pekala bu ülkelerle ticaret yapan ülkeler nasıl etkilenecek?
Unutulmamalı ki buna misal her senaryoda kazananlar ve kaybedenler olacaktır. Örneğin, Ukrayna kıymetli bir buğday üreticisi. Lakin bu yıl uygun mahsül alınamayacak. Bu durum Avustralya üzere buğday ihracatçısı öteki ülkelerin işine gelecek. Daha düzgün bir pozisyonda olacaklar. Bu bağlamda kimi ülkelerin başkalarına kıyasla daha fazla çıkar sağlayacağını söyleyebiliriz.
Şu anda Rusya’nın etrafındaki Doğu Avrupa ülkeleri de problemlerle karşı karşıya. Rusya’nın Ukrayna’da gayesine ulaşması halinde bölgedeki gücünü daha da artırmasından telaş ediliyor. Bu ülkeler de yatırımcıların ayrılması üzere aksiliklerle karşılaşacak. Fakat bizim kıymetlendirmemiz Rusya’nın başarılı olmayacağı istikametinde. Bu sebeple bölge ülkelerindeki yatırımlarımızı koruyacağız. Bildiğiniz üzere Türkiye’de de yatırımlarımız var ve bunları elimizden çıkarmayı düşünmüyoruz. meblağların düşmesiyle daha fazla satın alma da yapabiliriz. Bu sebeple Türkiyenin durumu bizi endişelendirmiyor.
Türkiye’ye geri döneceğiz… Ne dersiniz; bilhassa Rusya’nın yatırım partnerleri bu süreçten nasıl etkilenecek?
Ukrayna’daki saldırganlığı sebebiyle, Rusya’nın öteki partnernerinin de epeyce uygun bir durumda olacağını sanmıyorum. Rusya kontaklı kim var ise artık milletlerarası toplum tarafınca kınanıyor. Ve bu da büyük bir sorun.
RUS OLİGARKLAR NE YAPACAK?
Rus oligarklar, Batı piyasalarında yatırım yapanlar paralarını nereye yönlendirecekler sizce?
Çok değişik bir soru.. Burada Dubai’de bir emlakçı ile konuşuyordum, Dubai’den mülk almak isteyen çok sayıda Rus vatandaşının kendisiyle irtibata geçtiğini söylemiş oldu. Rusya haricinde parası olan tüm oligarklar, ülke haricinden emlak ya da mülk satın almak isteyecektir. Lakin para transferi yollarının birçoğu bu bireyler için tıkanmış durumda. İsviçre’den ya da benzeri yerlerden para çıkarma talihleri olmayacak.
Büyüyen piyasalar kadar Batıdaki büyük yatırım araçları, bilhassa pay senetleri piyasaları pandemiden olumsuz etkilendi. Artık de Ukrayna krizini yaşıyoruz. Ne dersiniz, dünyada sıcak para akışı gelecek devirde hangi ülkelere ve ne çeşit yatırım araçlarına olacak?
Öncelikle ABD pazarının bir yatırımcı cenneti olmaya devam etmesini öngörüyoruz. Asya ülkeleri de Avrupa’dan uzaklaşmak isteyen yatırımcılar için cazip olacaktır. Tayvan, Kore, Vietnam ve Çin üzere ülkeler bilhassa. Çin’deki biroldukca şirket cazip olabilir. Brezilya üzere Latin Amerika ülkeleri de cazibe merkezi haline gelebilir. Durum şirketlere bağlı fakat Avrupa’dan uzak pazarlar yatırımcıları çekecektir.
RUSYA’DAKİ YATIRIMI TÜRKİYE ÇEKEBİLİR
Sayın Mobius yatırım alanlarına baktığımızda; nerelerde düşünce görüyor, nerelerde yatırım imkanı buluyorsunuz. Malum , Türkiye ile Rusya alakaları en sıkıntı periyotlarda bile karşılıklı ticarette köprüleri atmadı; hele ki güç ve turizm alanlarında. Büyüyen pazarlar içinde sizce Türkiye bu krizden bir fırsat çıkarır mı? Yatırımcılar için daha cazip hale gelebilir mi?
Türkiye’nin cazibesini koruyup daha da artırıcağına inanıyorum. Rusya’nın imkanları yatırımcılar için kapanmış vaziyette. Artık Rusya’da yatırım yapmak imkansız hale geldi, Türkiye ve öbür büyüyen piyasalar tüm bu yatırımı çekecektir. Ayrıyeten, unutmamalı ki pandemi tedbirlerinin gevşetilmesiyle dünya’daki biroldukça turistin ülke dışı seyahat imkanı oluşuyor. Bence bu yıl Türkiye, dünyadan gelen turizm akışından daha büyük ölçüde faydalanacaktır. Bilhassa buradan, Ortadoğu’dan. Şahsen ben 2 ay evvel Dubai’den Türkiye’ye geldim ve bunu daha sık yapmayı planlıyorum.
PETROL FİYATLARININ FIRLAYACAĞINI DÜŞÜNMÜYORUM
Petrol fiyatlarının daha da artacağını düşünüyor musunuz? Güç krizi kapımızda mı?
Petrol fiyatlarının fırlayacağını düşünmüyorum. Dramatik bir yükseliş öngömüyorum çünkü birfazlaca alternatif mevcut. Unutmayın ki petrolün varil fiyatı 100 doların üzerine çıktığında rüzgar ve güneş gücü üzere alternatif güç kaynakları fazlaca cazip hale geliyor. Fiyat artışının orta seviyede gerçekleşeceğini ve enflasyon düzeyinde seyredeceğini düşünüyorum. Dolar cinsinden enflasyon yıllık yüzde 7-8 civarında bulunuyor. Petrolde de misal bir artış beklenebilir.
Pandemi ve Ukrayna savaşı birleşince dünya doğalgaz piyasasının bu süreçten nasıl etkileneceğini düşünüyorsunuz? Rusya büyük bir doğalgaz üreticisi. Başta Almanya olmak üzere Avrupa’da fazlaca değerli partnerleri var Rusya’nın, sizce Rusya doğalgaz akışını keser mi? Avrupa güç krizine nasıl hazırlanmalı?
Sorun Rusya’nın vanaları kapatması değil. Asıl sorun ödemenin nasıl yapılacağı. Zira tüm bu ödeme düzenekleri kapatılmış durumda. Almanya’nın adımları rus doğalgazından yoksun kalmaya hazırlıklı olduklarını gösteriyor. Doğalgaz konusunda da ortadoğu’nun da ortalarında olduğu biroldukca alternatif var. Katar doğalgaz ihracatçısı. ABD’de büyük ihracatçılar içinde. Rusya’ya doğalgaz alternatifleri de çıkacaktır. Avrupa zorlukla da olsa yönetim edecektir diye düşünüyorum. Zorlukla diyorum zira şu ana kadar Rus petrolü ve doğalgazına büyük bir bağımlılık hali mevcuttu.
Sizin tavsiyenizi almak istiyorum.. Bilhassa istihdam yaratan kesimlere baktığınızda gerçek dala yatırım yapmak sizce ne derece gerçek? Bu alanda hangi üretim kolları öne çıkıyor sizce? Şu periyotta, gelişen piyasalarda en önde gelen yatırım destinasyonlarınız hangileri?
Teknoloji irtibatlı destinasyonlar en üst seviye yatırımlar için dikkat çekiyor. Yüksek teknoloji ve elektronik aygıtlar, yarı iletken üreten, yazılım geliştiren şirketler yatırımcıların büyük ilgisini çekiyor. Bildiğiniz üzere türkiye’de de bir yazılım şirketi yatırımımız var. Bunun yanı sıra, direkt teknoloji üretmese de teknolojiyi direkt kullanan şirketler de cazip. örneğin kot giysiler üreten şirketler artık her geçen gün daha fazla teknoloji kullanıyor. Yalnızca üretim değil dağıtım ve envanter takibinde de teknoloji giderek ehemmiyet kazanıyor. İster perakende, ister üretim olsun, ya da direkt elektronik olsun, teknolojik araçları faal kullanan şirketlerle yakından ilgileniyoruz.
Son sorum kripto paralarla ilgili olacak. Sanal paralarla ilgili görüşlerinizi almak isterim. Ne dersiniz, kripto paralar dünya finans sisteminde nasıl bir tesir yaratacak? Olumlu ya da olumsuz, bu tesirlerin neler olduğunu düşünüyorsunuz?
Halihazırda Ruslar kripto para almak isteyeceklerdir. Çünkü bu Rusya’dan para çıkarabilmenin bir yolu. Bıtcoin fiyatlarındaki artışın sebeplerinden biri de bu. Lakin uzun vadede kripto paraların vakit içinde silinip yok olacağını düşünüyorum. Zira temelde fiyatların alıcı sayısıyla arttığı “ponzi” mantığına dayanıyorlar. Yani kriptoparaların pahasını koruyabilmesi için yatırımcı sayısının daima artması gerekiyor. Bunun gerçekleşeceğine inanmıyorum. Uzun vadede kriptoparalar silinecektir. Fakat bu dijital paranın yok olacağı manasına gelmiyor. Halihazırda dijital para kullanılıyor. Cep telefonumla bile ödeme yapabiliyorum. Bu da bir dijital ödeme hali. Fakat kriptoparaların parlak bir geleceği olduğunu düşünmüyorum.