İnternet bağımlılığını daha kapsamlı olarak “İnternet bağımlılığı geniş bir bağlamdır, bağımlılık pek hayli davranışsal ve dürtüsel denetim sorununu kapsamaktadır. Örneğin, internet bağımlılığı, internet dürtü davranışı, bilgi edinme bağımlılığı, bilgisayar bağımlığı vb.” halinde tanımlamışlardır (Armstrong, 2001). Lakin, internet bağımlılığı kavramı yerine patolojik internet kullanması tabirini tercih etmişlerdir (patolojij internet kullanması); bağımlılık kavramının bir organizmanın kimyasal ya da narkotik bir unsur kullanmasına bağlı ruhsal ve fizikî bağlılık olduğunu sav etmişlerdir (Davis, 2001). İnternet bağımlılığının şöyle tanımlamışlardır: “Bir kişinin zihinsel ve davranışsal bir bozukluğun niye olduğu interneti çok kullanımı, burada interneti bir daha kullanmayı kuvvetli bir biçimde durdurmak yahut internetten geri çekilmeyi azaltmak dileğini içermesidir. Benzeri biçimde, zihinsel ve fizikî semptomlarla bağlantılı olabilir” (Tao R, ve ark., 2008). İnternet bağımlılığını “internetin yeniden tekrar kullanmasından kaynaklanan karşı konulmaz bir bir daha kullanım isteği yaratırken hem de internette harcanan vakti artıran tansiyonlar ve toleranslar yaratan kronik yahut döngüsel bir takıntı durumu” olarak tanımlamaktadır (Yang, 2008). İnternet bağımlılığı ruhsal ve fizikî bağımlılığı içerir. Bu mantıksız çok kullanım davranışının bir kararı olarak, internet bağımlılığı nihayetinde bedensel belirtilerle birlikte ferdi, toplumsal ve ruhsal hasara yol açabilmektedir”. Bu iki tarif hem internet bağımlılığının kapsamlı tarifleridir birebir vakitte yaygın olarak kullanılmaktadır. İnternet bağımlılığı altı çeşide ayrılabilir: (1) çevrimiçi oyun bağımlılı ğı, (2) siber-ilişkisel bağımlılık, (3) siber-cinsel bağımlılık, (4) çok bilgi yüklemesi, (5) siber dürtü hareketi ve (6) bilgisayar teknolojisi bağımlılığı.
6.2. İNTERNET BAĞIMLILIĞI TEŞHİSİ
Young (Young KS, 1996). DSM-IV’te patolojik kumar oynama için 10 kritere göre internet bağımlılığı özelinde sekiz soru belirledi:
İnternetle meşgul hissediyor musunuz (önceki çevrimiçi aktifliği düşünün yahut bir daha sonraki çevrimiçi oturumu öngörün)?
Memnuniyetinizi sağlamak için interneti giderek artan ölçülerde kullanma gereksinimi hissediyor musunuz?
İnternet kullanmasını denetim etmek, azaltmak yahut durdurmak için yeniden yine başarısız teşebbüslerde bulundunuz mu?
İnternet kullanmasını azaltmaya yahut durdurmaya çalışırken kendinizi huzursuz, depresif yahut hudutlu hissediyor musunuz?
Başlangıçta amaçlanandan daha uzun mühlet çevrimiçi kalıyor musunuz?
İnternet yüzünden kıymetli bir ilgi, iş, eğitim yahut meslek fırsatını kaybetmeyi tehlikeye yahut riske attınız mı?
İnternete bağlılığınızın boyutunu gizlemek için aile üyelerine, terapistlere yahut diğerlerine palavra söylemiş olduniz mi?
İnterneti sorunlardan kaçmanın bir yolu olarak mı yoksa disforik bir ruh halinden kurtulmak için mi kullanıyorsunuz (örn. çaresizlik, suçluluk, dert, depresyon duyguları)?
Hastalar, soruların beşine (ya da daha fazlasına) “evet” karşılığı verdiklerinde ve davranışları bir Manik Epizod ile daha uygun açıklanamadığında “bağımlı” olarak kabul edildi. “Beş” kesme puanı, Patolojik Kumar için kullanılan ölçüt sayısıyla tutarlıydı ve olağan ile patolojik bağımlılık yapan internet kullanmasını ayırt etmek için kâfi sayıda ölçüt olarak görülüyordu. “İnternet bağımlılığı klinik teşhis kriterlerinin” çerçevesini oluşturan Profesör Tao Ran, kapsamlı bir kıymetlendirme oluşturmak için internet bağımlılığının derecesini belirleme kriterlerinin aşağıdakilerle birleştirilmesi gerektiğine inanmaktadır:
(1) standart hastalık seyri (örn. , ortalama günlük daima internet kullanım mühletinin 6 saatten çok olması ve semptomatik standardı karşılaması 3 aya ulaşmış yahut aşmış);
(2) Uzun müddetli İnternet erişimi niçiniyle toplumsal fonksiyon (yani öğrenme, çalışma ve irtibat becerileri) ziyan görmüş;
(3) semptomatik kriterler göstermiş olmak.
Spesifik semptom kriterleri şunları içerir: İnternetin uzun vadeli, yenidenlayan kullanması, interneti öğrenme ve çalışmamak için kullanma hedefi yahut kendi öğrenmelerine ve çalışmalarına yardımcı olmama, aşağıdaki semptomlara göre:
(1) kuvvetli bir istek duyma yahut internet kullanmasına yönelik dürtü;
(2) tüm beden rahatsızlığı, sonluluk, konsantre olamama. Zou ve başkaları 33. İnternet kullanmasını azaltırken yahut durdururken ortaya çıkan, sistemsiz uyku ve öbür geri çekilme tepkileri; geri çekme reaksiyonu, öbür misal elektronik ortamların (televizyon, el oyunu, vb.) kullanması yoluyla da
(3) aşağıdaki beşten en az birinin karşılanması ile kolaylaştırılmalıdır:
memnuniyeti sağlamak için internet vaktinin ve girdi seviyesinin artan kullanması;
tekraren durdurma eforlarına karşın internet kullanmasının başlangıcını, sonunu ve müddetini denetim etme zorluğu;
bariz ziyanlı sonuçları ne olursa olsun internetin inatçı kullanması;
internet kullanması niçiniyle öteki ilgi alanlarını, eğlenceyi yahut toplumsal faaliyetleri azaltmak yahut terk etmek;
sorunlardan kaçmak yahut olumsuz hisleri hafifçeletmek için internetin kullanılması (Tao R, Wang JN, Huang XQ, Liu CY, Yao SM, Xiao LJ 2008).
6.3. OYUN VE İNTERNET BAĞIMLILIĞI
Duygusal istismar ve oyun bağımlılığıyla alakalı bulunmuştur. Duygusal istismar, çocuğun paha yahut iyilik hissine yönelik kelamlı hücumlar yahut bir yetişkin yahut daha yaşlı bir kişi tarafınca çocuğa yönelik rastgele bir küçük düşürücü yahut alçaltıcı davranış olarak tanımlanmıştır (Bernstein ve ark., 2003) ve bakım verenlerin çocuğun temel gereksinimlerini (mesela sevgi, ilişkin olma, bakım, destek) karşılayamamalarıyla ilişkilendirilmiştir. Geçmişte yapılan araştırmalar, duygusal istismarın çeşitli toplumsal, duygusal ve davranış sorunlarıyla alakalı olduğunu göstermiştir (Maguire ve ark.., 2015). Bu sorunların başlangıcı ve olumsuz ruh halini düzenlemek için oyun oynamak bu etapta bir teşhis kriteridir (Amerikan Psikiyatri Birliği, 2013). Çok sayıda çalışma, gerçeklerden kaçmakla ilgili güdülerin çevrimiçi oyunların bağımlılık yapan kullanmasını yordadığını vurgulamıştır (örn. sorunlu ve bağımlılık yapan internet kullanması (Dalbudak, 2014). Bu sorunların başlangıcı ve olumsuz ruh halini düzenlemek için oyun oynanması bir teşhis kriteridir. (Amerikan Psikiyatri Birliği, 2013). Ayrıyeten, epeyce sayıda çalışma, gerçeklerden kaçmakla ilgili güdülerin çevrimiçi oyunların bağımlılık yapan kullanmasını arttırdığını vurgulamıştır. (örn. sorunlu ve bağımlılık yapan internet kullanması (Dalbudak, 2014).
Patolojik İnternet kullanması için Bilişsel-Davranışçı Model (Caplan, 2010) ruhsal sıkıntıları olan bireylerin çevrimiçi etkileşimi tercih etme eğiliminde olduklarını ve bunun da his durum düzenlemesi için internet kullanmasına yol açabileceğini öne sürmektedir. Bu yol, internetin patolojik kullanmasının gelişmesine niye olan yetersiz öz düzenleme ile sonuçlanabilir. Yakın vakitte (Brand ve ark., 2019), tarafınca gözden geçirilen Kişi-Etki-Biliş Etkileşimi (I-PACE) modelinde erken yaşlarındaki olumsuz çocukluk tecrübelerinin, bağımlılık yapan internet kullanması üzere bağımlılık yapan davranışların hazırlayıcı değişkenleri içinde olduğunu sav etmektedir. I-PACE modeli, makul bir uyarana duygusal ve bilişsel yansılar ve azaltılmış engelleyici denetim üzere yürütücü fonksiyonlar içindeki etkileşimin bağımlılık yapan davranışların gelişmenine katkıda bulunduğunu savunan bir yapı sağlar. Bu teorik modellerle dengeli olarak, internetin bağımlılık yapan kullanması, olumsuz erken tecrübelerin ruhsal acısıyla başa çıkmayı sağlayan ruhsal bir sistem olarak görülebilir. Son vakit içinderda yapılan araştırmalar, depresyon ve/veya anksiyetenin (Grajewski ve Dragan, 2020; Shi ve ark., 2020), aleksitimi (Schimmenti ve ark., 2017), düşük benlik hürmeti (Zhang ve ark., 2012) ve his düzenleme bozukluğu olduğunu (Grajewski ve Dragan, 2020; Shi ve ark., 2020) buldu.
Çevrimiçi aktifliklerin yapısı, vaktin nasıl geçtiğini anlamamak, öteki biri üzere hissetmek ve bayılma üzere çözülme hisleri uyandırabilen tecrübeleri içerir. Bu niçinle, ağdaki bu güçlendirilmiş dissosiyatif tecrübeler, bağımlılık yapan çevrimiçi davranışlara yol açabilir (Griffiths, 2003). Bhalbukin ve arkadaşları (2019), kimlik karmaşası, gerçeklerden kaçma, gerçekliği gözlemleme ve gerçeklik hissini kaybetme üzere çevrimiçi etkinlikler sırasında yaşanan çözülme tecrübelerini yansıtan “çevrimiçi disosiyasyon” terimini önermiştir.
6.4. İNTERNET BAĞIMLILIĞI TEDAVİSİ
Bir Başlangıç Noktası Belirlemek: Tedavi için bir başlangıç noktası belirlemek için üç teknik kullanılıyor, lakin internet bağımlılığını tedavi ederken tüm teknikler eşit derecede tesirli görünmüyor. birinci vakit içinderda, tedavi eden terapistler, en epey hala değişim düşünen beşerler için faydalı olduğundan, dezavantaj/avantaj istikrarı idmanının uygulanabilirliği konusunda bölünmüşlerdir. Bu durumda, birçok hasta aslına bakarsan değişmek için motive olmuştur. Öte yandan, konuşmada daha kolay göz gerisi edilen davranışların (uzun vadeli) dezavantajlarını yazmak hastalar için faydalı görünmektedir. Bu niçinle, tahlil için yararlı bir başlangıç noktası sağlayabilir.
6.2. İNTERNET BAĞIMLILIĞI TEŞHİSİ
Young (Young KS, 1996). DSM-IV’te patolojik kumar oynama için 10 kritere göre internet bağımlılığı özelinde sekiz soru belirledi:
İnternetle meşgul hissediyor musunuz (önceki çevrimiçi aktifliği düşünün yahut bir daha sonraki çevrimiçi oturumu öngörün)?
Memnuniyetinizi sağlamak için interneti giderek artan ölçülerde kullanma gereksinimi hissediyor musunuz?
İnternet kullanmasını denetim etmek, azaltmak yahut durdurmak için yeniden yine başarısız teşebbüslerde bulundunuz mu?
İnternet kullanmasını azaltmaya yahut durdurmaya çalışırken kendinizi huzursuz, depresif yahut hudutlu hissediyor musunuz?
Başlangıçta amaçlanandan daha uzun mühlet çevrimiçi kalıyor musunuz?
İnternet yüzünden kıymetli bir ilgi, iş, eğitim yahut meslek fırsatını kaybetmeyi tehlikeye yahut riske attınız mı?
İnternete bağlılığınızın boyutunu gizlemek için aile üyelerine, terapistlere yahut diğerlerine palavra söylemiş olduniz mi?
İnterneti sorunlardan kaçmanın bir yolu olarak mı yoksa disforik bir ruh halinden kurtulmak için mi kullanıyorsunuz (örn. çaresizlik, suçluluk, dert, depresyon duyguları)?
Hastalar, soruların beşine (ya da daha fazlasına) “evet” karşılığı verdiklerinde ve davranışları bir Manik Epizod ile daha uygun açıklanamadığında “bağımlı” olarak kabul edildi. “Beş” kesme puanı, Patolojik Kumar için kullanılan ölçüt sayısıyla tutarlıydı ve olağan ile patolojik bağımlılık yapan internet kullanmasını ayırt etmek için kâfi sayıda ölçüt olarak görülüyordu. “İnternet bağımlılığı klinik teşhis kriterlerinin” çerçevesini oluşturan Profesör Tao Ran, kapsamlı bir kıymetlendirme oluşturmak için internet bağımlılığının derecesini belirleme kriterlerinin aşağıdakilerle birleştirilmesi gerektiğine inanmaktadır:
(1) standart hastalık seyri (örn. , ortalama günlük daima internet kullanım mühletinin 6 saatten çok olması ve semptomatik standardı karşılaması 3 aya ulaşmış yahut aşmış);
(2) Uzun müddetli İnternet erişimi niçiniyle toplumsal fonksiyon (yani öğrenme, çalışma ve irtibat becerileri) ziyan görmüş;
(3) semptomatik kriterler göstermiş olmak.
Spesifik semptom kriterleri şunları içerir: İnternetin uzun vadeli, yenidenlayan kullanması, interneti öğrenme ve çalışmamak için kullanma hedefi yahut kendi öğrenmelerine ve çalışmalarına yardımcı olmama, aşağıdaki semptomlara göre:
(1) kuvvetli bir istek duyma yahut internet kullanmasına yönelik dürtü;
(2) tüm beden rahatsızlığı, sonluluk, konsantre olamama. Zou ve başkaları 33. İnternet kullanmasını azaltırken yahut durdururken ortaya çıkan, sistemsiz uyku ve öbür geri çekilme tepkileri; geri çekme reaksiyonu, öbür misal elektronik ortamların (televizyon, el oyunu, vb.) kullanması yoluyla da
(3) aşağıdaki beşten en az birinin karşılanması ile kolaylaştırılmalıdır:
memnuniyeti sağlamak için internet vaktinin ve girdi seviyesinin artan kullanması;
tekraren durdurma eforlarına karşın internet kullanmasının başlangıcını, sonunu ve müddetini denetim etme zorluğu;
bariz ziyanlı sonuçları ne olursa olsun internetin inatçı kullanması;
internet kullanması niçiniyle öteki ilgi alanlarını, eğlenceyi yahut toplumsal faaliyetleri azaltmak yahut terk etmek;
sorunlardan kaçmak yahut olumsuz hisleri hafifçeletmek için internetin kullanılması (Tao R, Wang JN, Huang XQ, Liu CY, Yao SM, Xiao LJ 2008).
6.3. OYUN VE İNTERNET BAĞIMLILIĞI
Duygusal istismar ve oyun bağımlılığıyla alakalı bulunmuştur. Duygusal istismar, çocuğun paha yahut iyilik hissine yönelik kelamlı hücumlar yahut bir yetişkin yahut daha yaşlı bir kişi tarafınca çocuğa yönelik rastgele bir küçük düşürücü yahut alçaltıcı davranış olarak tanımlanmıştır (Bernstein ve ark., 2003) ve bakım verenlerin çocuğun temel gereksinimlerini (mesela sevgi, ilişkin olma, bakım, destek) karşılayamamalarıyla ilişkilendirilmiştir. Geçmişte yapılan araştırmalar, duygusal istismarın çeşitli toplumsal, duygusal ve davranış sorunlarıyla alakalı olduğunu göstermiştir (Maguire ve ark.., 2015). Bu sorunların başlangıcı ve olumsuz ruh halini düzenlemek için oyun oynamak bu etapta bir teşhis kriteridir (Amerikan Psikiyatri Birliği, 2013). Çok sayıda çalışma, gerçeklerden kaçmakla ilgili güdülerin çevrimiçi oyunların bağımlılık yapan kullanmasını yordadığını vurgulamıştır (örn. sorunlu ve bağımlılık yapan internet kullanması (Dalbudak, 2014). Bu sorunların başlangıcı ve olumsuz ruh halini düzenlemek için oyun oynanması bir teşhis kriteridir. (Amerikan Psikiyatri Birliği, 2013). Ayrıyeten, epeyce sayıda çalışma, gerçeklerden kaçmakla ilgili güdülerin çevrimiçi oyunların bağımlılık yapan kullanmasını arttırdığını vurgulamıştır. (örn. sorunlu ve bağımlılık yapan internet kullanması (Dalbudak, 2014).
Patolojik İnternet kullanması için Bilişsel-Davranışçı Model (Caplan, 2010) ruhsal sıkıntıları olan bireylerin çevrimiçi etkileşimi tercih etme eğiliminde olduklarını ve bunun da his durum düzenlemesi için internet kullanmasına yol açabileceğini öne sürmektedir. Bu yol, internetin patolojik kullanmasının gelişmesine niye olan yetersiz öz düzenleme ile sonuçlanabilir. Yakın vakitte (Brand ve ark., 2019), tarafınca gözden geçirilen Kişi-Etki-Biliş Etkileşimi (I-PACE) modelinde erken yaşlarındaki olumsuz çocukluk tecrübelerinin, bağımlılık yapan internet kullanması üzere bağımlılık yapan davranışların hazırlayıcı değişkenleri içinde olduğunu sav etmektedir. I-PACE modeli, makul bir uyarana duygusal ve bilişsel yansılar ve azaltılmış engelleyici denetim üzere yürütücü fonksiyonlar içindeki etkileşimin bağımlılık yapan davranışların gelişmenine katkıda bulunduğunu savunan bir yapı sağlar. Bu teorik modellerle dengeli olarak, internetin bağımlılık yapan kullanması, olumsuz erken tecrübelerin ruhsal acısıyla başa çıkmayı sağlayan ruhsal bir sistem olarak görülebilir. Son vakit içinderda yapılan araştırmalar, depresyon ve/veya anksiyetenin (Grajewski ve Dragan, 2020; Shi ve ark., 2020), aleksitimi (Schimmenti ve ark., 2017), düşük benlik hürmeti (Zhang ve ark., 2012) ve his düzenleme bozukluğu olduğunu (Grajewski ve Dragan, 2020; Shi ve ark., 2020) buldu.
Çevrimiçi aktifliklerin yapısı, vaktin nasıl geçtiğini anlamamak, öteki biri üzere hissetmek ve bayılma üzere çözülme hisleri uyandırabilen tecrübeleri içerir. Bu niçinle, ağdaki bu güçlendirilmiş dissosiyatif tecrübeler, bağımlılık yapan çevrimiçi davranışlara yol açabilir (Griffiths, 2003). Bhalbukin ve arkadaşları (2019), kimlik karmaşası, gerçeklerden kaçma, gerçekliği gözlemleme ve gerçeklik hissini kaybetme üzere çevrimiçi etkinlikler sırasında yaşanan çözülme tecrübelerini yansıtan “çevrimiçi disosiyasyon” terimini önermiştir.
6.4. İNTERNET BAĞIMLILIĞI TEDAVİSİ
Bir Başlangıç Noktası Belirlemek: Tedavi için bir başlangıç noktası belirlemek için üç teknik kullanılıyor, lakin internet bağımlılığını tedavi ederken tüm teknikler eşit derecede tesirli görünmüyor. birinci vakit içinderda, tedavi eden terapistler, en epey hala değişim düşünen beşerler için faydalı olduğundan, dezavantaj/avantaj istikrarı idmanının uygulanabilirliği konusunda bölünmüşlerdir. Bu durumda, birçok hasta aslına bakarsan değişmek için motive olmuştur. Öte yandan, konuşmada daha kolay göz gerisi edilen davranışların (uzun vadeli) dezavantajlarını yazmak hastalar için faydalı görünmektedir. Bu niçinle, tahlil için yararlı bir başlangıç noktası sağlayabilir.