Öz
Ekonomi, insanların gereksinimlerinin nasıl karşılanacağına ait davranışları inceleyen bilim kısmıdır; insanların ömür usulünü, geçim kaynaklarını, toplumsal bağları, bireylerin ruh sıhhatini etkilediği için dünya genelinde pek değerli bir bilimdir ve iktisadın olumsuz istikamette etkilenmesiyle birlikte tüm bu değişkenler de büyük bir yıkıma uğrar. Gençlik ve erken erişkinlik periyodu, bir bireyin en verimli, hareketli ve faal devri olduğundan iktisadın olumsuz dalgalanmalarından en çok etkilenen kesim olur. İktisadın tesir ettiği faktörler içinde ruh sıhhati kıymetli bir tesire sahiptir. Günümüz iktisadını ele aldığımızda yaşanan işsizlikler, ömür kalitesinin düşüşü, ümitsizlik, gelecek telaşı, işsizlik olgularının bireylerin ruh sıhhatini olumsuz istikamette etkilediğini görüyoruz.
Anahtar Kelimeler: ekonomi, işsizlik, hayat kalitesi, ümitsizlik, gelecek kaygısı
Giriş
Ekonomi, insanların sınırsız ve farklı muhtaçlıklarını, sonlu kaynaklarla nasıl karşılanacağını inceleyen bir bilim koludur. İktisat bilimi, “bazı ülkeler zenginken kimileri niye yoksul?”, “gelirdeki artış tüketim talebini nasıl tesirler?”, “bir şirket satış fiyatlarını nasıl belirler?”, “bir eseri üretmenin maliyeti nedir?” üzere sorulara karşılık arar. Tüm dünya geleninde iktisat vakit zaman artış gösterirken vakit zaman da kriz yaşar ve tabana çöker. Kriz yaşanması, iktisatta düşüşlerin gözlenmesi her yaştan bireyleri olumsuz istikamette tesirler. Türkiye Cumhuriyeti’nde son senelerda iktisatta düşüşler gözlense de, COVID-19 salgını ile bir arada tüm dünya genelinde global bir sıhhat krizi başlamıştır. Yalnızca sıhhat kriziyle kalmayıp bu kriz insanları ekonomik, toplumsal ve ruhsal açıdan da olumsuz etkilemiştir. COVID-19 bitmeye yaklaşsa da tüm dünyada, bilhassa de Türkiye Cumhuriyeti’nin üzerinde ekonomik açıdan kara bulutlar devam etmektedir.
Türkiye’deki ekonomik krizin biroldukça istikametli niçini vardır. Türkiye günümüzde dünyada en yüksek enflasyona sahip 6. ülke pozisyonuna yükselmiştir. Türkiye son devirde ithalata bağımlı hale geldiği için dünyada var olan büyük krizlerden ekstra etkilenmektedir. Ek olarak, politik istikrarsızlıkların yaşanmasıyla ülkemize ve merkez bankasına olan itimat azalmış, bu da Türk Lirasının süratli bir biçimde paha kaybetmesine sebep olmuş, hayatın halk için pahalılaşmasına ve halkın yoksullaşmasını sağlamıştır.
İnsanların ekonomik durumları ve hayat üslupları içinde gerçek orantı olduğu için yaşanan krizlerde toplumun her bölümünün ömür kalitesinde büyük bir düşüş yaşanmıştır. Bu düşüşün neticelerindan biri olarak günümüzde en büyük ekonomik sıkıntılardan biri olarak ‘‘işsizlik’’ karşımıza çıkmaktadır. İşsizlik en sıradan manada ‘‘çalışma isteğinde olan ve cari fiyat seviyesinde çalışmayı kabul eden bireylerin iş bulamaması’’ halinde tanımlanmaktadır (Ekiz ve Özel, 2019). Gençlik ve erken yetişkinlik periyodu, bir bireyin en verimli periyodu olduğundan, bu vakitte işsiz kalmak ve düşük hayat standartlarına mecbur bırakılmak bilhassa 18-40 yaş aralığındaki bireylerin umutsuz ve öfkeli hissetmesine, gelecek telaşı ve yetersiz toplumsallık yaşamalarına sebep olur. Ülkemizde, birinci basamak sıhhat kuruluşlarına başvuran yetişkinlerin ömür kalitesindeki değişimin bir kısmının ruh sıhhati düzebir daha bağlı olduğu görülmüştür. Yoksul ülkelerdeki şahısların yarısından fazlasında ise bir den çok psikiyatrik bir hastalık olduğu görülmüştür. Yapılan kimi çalışmalarda, genç, bekâr, işsiz olmak, antrenman yapmamak, gelir seviyesinin düşük olması üzere faktörlerin ruh sıhhatinin olumsuz etkilenmesi için risk faktörlerinden olduğu görülmüştür (Kılıç ve Uzunçakmak, 2016).
Ekonomi ve Ruh Sağlığı
Ekonomik sıkıntıların ülkelerde yıkıcı tesirleri olduğu kadar insan davranışını ve ruhsal sıhhatini da bir o kadar tesirler. Ekonomik krizlerle bir arada gelen işsizlik, toplumsal sınıflar içinde gelir farkının artışı, yoksulluğun artması, ömür kalitesinin düşmesi insanların ruhsal durumlarında olumsuz sonuçlara niye olur. Koçoğlu ve Akın’ın 2009’da yaptığı “sosyoekonomik eşitsizliklerin sağlıklı ömür biçimi davranışlarını ve hayat kalitesi ile alakasına yönelik” temalı araştırma sonuçları, algılanan ekonomik durum, üyesi bulunulan toplumsal sınıf, gelir durumu, hane halkı sayısı, yaşanılan bölgedeki birey sayısının sağlıklı hayat davranışları üzerinde tesirli olduğunu göstermiştir. Araştırma sonuçları cinsiyet, yaş ve algılanan ekonomik durumun ömür kalitesinin mental sıhhat kısmı için belirleyici faktörler içinde olduğunu vurgulamaktadır (Ağır, 2017). Gençlerin ferdî hayatları ile ilgili umutları ekseriyetle eğitim, meslek edinme ve iş bulma şartları tarafınca belirlenirken, Türkiye’nin ve dünyanın geleceği ile ilgili umutları siyaset ve ideoloji ile ilgili belirlenmektedir (Taştan, 2014). Toplumun verimliliğini ve üretim kapasitesini etkileyen, ülkeyi kalkındıran gençlerin ekonomik sıkıntılar yaşaması hem ergenlerde ümitsizlik, çaresizlik, öfke, mutsuzluk, intihar hadiseleri, beyin göçü üzere meselelere sebep olmakta tıpkı vakitte ülkenin üretiminde yetersiz istihdama niye olmaktadır.
Ekonomin berbata gitmesinin neticelerindan kimileri işsizlik, işsizliğin getirdiği gerilim ve yoksulluktur. İşsizlik sorunu ile karşı karşıya kalan çalışanlar hayat stillerini sorgulamaya ve gelecekle ilgili telaş duymaya başlamaktadırlar. Zira mevcut hayat standartlarını kaybedecekleri niyeti ortasında geleceklerini garantiye almak ve geleceğe güvenmek isterler (Budak, 2008). Geleceğini garantiye alamama ve geleceğe güvenememe kanısı insanlarda depresyon, dert, ümitsizlik, öfke ve agresiflik hislerini oluşturur. Geçmişe baktığımızda birfazlaca intihar olayının hikayesinde işsizlik ve çaresizlik vardır.
Umut duygusu, bireyin kendisini ruhsal olarak uygun hissetme ve geleceğe dair planlarına ulaşma istikametinde bir gerçekleşme kanısına sahip olduğunu göstermektedir. Ümitsizlik ise bireyin geçirdiği olumsuz yaşantılarla ilişkili olarak olumsuz hisler barındırması ve geleceğe dair planların gerçekleşmesi istikametindeki beklentilerin yahut gaye koyma üzere hislerin ortadan kalkmasını söz etmektedir (Morselli, 2017). Ekonomik gelir seviyesi ve umut içindeki münasebet incelendiğinde ise gelir seviyesinin artışına paralel olarak artan bir umut seviyesi dikkat çekmektedir. Öbür bir tabirle bireylerin ailelerinin gelir seviyesi arttıkça, geleceğe umutla bakma düzeylerinde de artış görülmektedir (Zafer, 2019). Bir diğer tabir ile bireyin, günlük hayatında fizikî ve ruhsal olarak kendini uygun hissetmesi, ekonomik güvenlik ve toplumsal ilgilerini kâfi bulması, hayat kalitesi ve pahaları bağlamında umut hissini ve hayata bağlılığını arttırabilecektir. Tam karşıtı durum ise ümitsizlik hissine yol açabilecektir (Ağır, 2017)
Bireyler gerek iç dünyasından gerekse dış dünyasından kaynaklanan sebeplerden dolayı rastgele bir durum hakkında dert duyabilmektedirler. Korku duyan kişi kelam konusu durumu denetim edemediğinden endişe ve tasaya kapılmaktadır (Zengin ve Boran, 2019). Ekonomik durumların makûs ya da yetersiz olması işsizlik, ümitsizlik olgularını yarattığı üzere bireylerde ağır gelecek korkusu da yaşatıyor. Ekonomik ve toplumsal yapıda meydana gelen gelişmeler, örgütsel küçülme ve revizyonlar, işsizlik oranları, çalışma hayatında uygulanan esnek uygulamalar, nitelikli işgücünün işsizlik seviyesi üzere etkenlere bağlı olarak, kişinin yapmış olduğu işin devamlılığı ile ilgili tehlike yaşaması yada işini kaybetme riski ile karşı karşıya kalması olarak tabir edilen iş güvencesizliği (Zengin ve Boran, 2019) ile birlikte genç kesim geleceklerini önbakılırsamiyorlar. Yapılan araştırma neticelerinda ekonomik yapının gençlerin meslek planlamasında tesirli olduğu, ekonomik yapının olumsuz algılanmasının meslek ve gelecek tasasına yol açtığı görülmüştür (Tatlı vd., 2021).
Sonuç
Günümüz dünyasında yaşanan salgınlar, güç savaşları, adaletsizlikler ve birfazlaca sebepten dolayı ekonomik sorunlar dünya çapında varlığını sürdürüyor. Makalede bahsedilen olgular ile iktisat hakikat orantıya sahip; iktisadın berbata gitmesi biroldukca şeyi yıkıma iterken, düzgün tarafta gitmesi de hayatımızı zenginleştiriyor. İktisattaki dalgalanmalar bireylerde umut besleyen, kaliteli ömür yaşayan bireyler olabileceği üzere umutsuz, gelecek derdine sahip, özgüvensiz bireyler olmalarına da niçiniyet verebilir ama bu durum toplumsal açıdan olumsuz sonuçlara yol açacaktır. Nüfusun dinamik, gelişmeye açık ve verimli bir kısmını genç ve erişkin nüfus oluşturduğundan bu yaşanan çalkalanmalardan en epeyce onların etkilendiğini görüyoruz. Son devirlerde ekonomik krizde olduğumuz ele alındığında işsizlikte artış, ümitsizlik, gelecek telaşı, ekonomik güvenliğin olmaması, hayat kalitesinde düşme yaşandığından bireylerin ruhsal durumları olumsuz istikamette etkilenmektedir.
Sonuç olarak, çeşitli çalışmalarla ekonomik krizin önüne geçilmesi bireylerin âlâ oluşlarını etkileyecek, gençlerin telaşlarını, ümitsizliklerini ortadan kaldırıp önlerini açacak ve bu yalnızca refah seviyesinde artık gözlenebilecektir, ömür kalitesi artacaktır.
Ekonomi, insanların gereksinimlerinin nasıl karşılanacağına ait davranışları inceleyen bilim kısmıdır; insanların ömür usulünü, geçim kaynaklarını, toplumsal bağları, bireylerin ruh sıhhatini etkilediği için dünya genelinde pek değerli bir bilimdir ve iktisadın olumsuz istikamette etkilenmesiyle birlikte tüm bu değişkenler de büyük bir yıkıma uğrar. Gençlik ve erken erişkinlik periyodu, bir bireyin en verimli, hareketli ve faal devri olduğundan iktisadın olumsuz dalgalanmalarından en çok etkilenen kesim olur. İktisadın tesir ettiği faktörler içinde ruh sıhhati kıymetli bir tesire sahiptir. Günümüz iktisadını ele aldığımızda yaşanan işsizlikler, ömür kalitesinin düşüşü, ümitsizlik, gelecek telaşı, işsizlik olgularının bireylerin ruh sıhhatini olumsuz istikamette etkilediğini görüyoruz.
Anahtar Kelimeler: ekonomi, işsizlik, hayat kalitesi, ümitsizlik, gelecek kaygısı
Giriş
Ekonomi, insanların sınırsız ve farklı muhtaçlıklarını, sonlu kaynaklarla nasıl karşılanacağını inceleyen bir bilim koludur. İktisat bilimi, “bazı ülkeler zenginken kimileri niye yoksul?”, “gelirdeki artış tüketim talebini nasıl tesirler?”, “bir şirket satış fiyatlarını nasıl belirler?”, “bir eseri üretmenin maliyeti nedir?” üzere sorulara karşılık arar. Tüm dünya geleninde iktisat vakit zaman artış gösterirken vakit zaman da kriz yaşar ve tabana çöker. Kriz yaşanması, iktisatta düşüşlerin gözlenmesi her yaştan bireyleri olumsuz istikamette tesirler. Türkiye Cumhuriyeti’nde son senelerda iktisatta düşüşler gözlense de, COVID-19 salgını ile bir arada tüm dünya genelinde global bir sıhhat krizi başlamıştır. Yalnızca sıhhat kriziyle kalmayıp bu kriz insanları ekonomik, toplumsal ve ruhsal açıdan da olumsuz etkilemiştir. COVID-19 bitmeye yaklaşsa da tüm dünyada, bilhassa de Türkiye Cumhuriyeti’nin üzerinde ekonomik açıdan kara bulutlar devam etmektedir.
Türkiye’deki ekonomik krizin biroldukça istikametli niçini vardır. Türkiye günümüzde dünyada en yüksek enflasyona sahip 6. ülke pozisyonuna yükselmiştir. Türkiye son devirde ithalata bağımlı hale geldiği için dünyada var olan büyük krizlerden ekstra etkilenmektedir. Ek olarak, politik istikrarsızlıkların yaşanmasıyla ülkemize ve merkez bankasına olan itimat azalmış, bu da Türk Lirasının süratli bir biçimde paha kaybetmesine sebep olmuş, hayatın halk için pahalılaşmasına ve halkın yoksullaşmasını sağlamıştır.
İnsanların ekonomik durumları ve hayat üslupları içinde gerçek orantı olduğu için yaşanan krizlerde toplumun her bölümünün ömür kalitesinde büyük bir düşüş yaşanmıştır. Bu düşüşün neticelerindan biri olarak günümüzde en büyük ekonomik sıkıntılardan biri olarak ‘‘işsizlik’’ karşımıza çıkmaktadır. İşsizlik en sıradan manada ‘‘çalışma isteğinde olan ve cari fiyat seviyesinde çalışmayı kabul eden bireylerin iş bulamaması’’ halinde tanımlanmaktadır (Ekiz ve Özel, 2019). Gençlik ve erken yetişkinlik periyodu, bir bireyin en verimli periyodu olduğundan, bu vakitte işsiz kalmak ve düşük hayat standartlarına mecbur bırakılmak bilhassa 18-40 yaş aralığındaki bireylerin umutsuz ve öfkeli hissetmesine, gelecek telaşı ve yetersiz toplumsallık yaşamalarına sebep olur. Ülkemizde, birinci basamak sıhhat kuruluşlarına başvuran yetişkinlerin ömür kalitesindeki değişimin bir kısmının ruh sıhhati düzebir daha bağlı olduğu görülmüştür. Yoksul ülkelerdeki şahısların yarısından fazlasında ise bir den çok psikiyatrik bir hastalık olduğu görülmüştür. Yapılan kimi çalışmalarda, genç, bekâr, işsiz olmak, antrenman yapmamak, gelir seviyesinin düşük olması üzere faktörlerin ruh sıhhatinin olumsuz etkilenmesi için risk faktörlerinden olduğu görülmüştür (Kılıç ve Uzunçakmak, 2016).
Ekonomi ve Ruh Sağlığı
Ekonomik sıkıntıların ülkelerde yıkıcı tesirleri olduğu kadar insan davranışını ve ruhsal sıhhatini da bir o kadar tesirler. Ekonomik krizlerle bir arada gelen işsizlik, toplumsal sınıflar içinde gelir farkının artışı, yoksulluğun artması, ömür kalitesinin düşmesi insanların ruhsal durumlarında olumsuz sonuçlara niye olur. Koçoğlu ve Akın’ın 2009’da yaptığı “sosyoekonomik eşitsizliklerin sağlıklı ömür biçimi davranışlarını ve hayat kalitesi ile alakasına yönelik” temalı araştırma sonuçları, algılanan ekonomik durum, üyesi bulunulan toplumsal sınıf, gelir durumu, hane halkı sayısı, yaşanılan bölgedeki birey sayısının sağlıklı hayat davranışları üzerinde tesirli olduğunu göstermiştir. Araştırma sonuçları cinsiyet, yaş ve algılanan ekonomik durumun ömür kalitesinin mental sıhhat kısmı için belirleyici faktörler içinde olduğunu vurgulamaktadır (Ağır, 2017). Gençlerin ferdî hayatları ile ilgili umutları ekseriyetle eğitim, meslek edinme ve iş bulma şartları tarafınca belirlenirken, Türkiye’nin ve dünyanın geleceği ile ilgili umutları siyaset ve ideoloji ile ilgili belirlenmektedir (Taştan, 2014). Toplumun verimliliğini ve üretim kapasitesini etkileyen, ülkeyi kalkındıran gençlerin ekonomik sıkıntılar yaşaması hem ergenlerde ümitsizlik, çaresizlik, öfke, mutsuzluk, intihar hadiseleri, beyin göçü üzere meselelere sebep olmakta tıpkı vakitte ülkenin üretiminde yetersiz istihdama niye olmaktadır.
Ekonomin berbata gitmesinin neticelerindan kimileri işsizlik, işsizliğin getirdiği gerilim ve yoksulluktur. İşsizlik sorunu ile karşı karşıya kalan çalışanlar hayat stillerini sorgulamaya ve gelecekle ilgili telaş duymaya başlamaktadırlar. Zira mevcut hayat standartlarını kaybedecekleri niyeti ortasında geleceklerini garantiye almak ve geleceğe güvenmek isterler (Budak, 2008). Geleceğini garantiye alamama ve geleceğe güvenememe kanısı insanlarda depresyon, dert, ümitsizlik, öfke ve agresiflik hislerini oluşturur. Geçmişe baktığımızda birfazlaca intihar olayının hikayesinde işsizlik ve çaresizlik vardır.
Umut duygusu, bireyin kendisini ruhsal olarak uygun hissetme ve geleceğe dair planlarına ulaşma istikametinde bir gerçekleşme kanısına sahip olduğunu göstermektedir. Ümitsizlik ise bireyin geçirdiği olumsuz yaşantılarla ilişkili olarak olumsuz hisler barındırması ve geleceğe dair planların gerçekleşmesi istikametindeki beklentilerin yahut gaye koyma üzere hislerin ortadan kalkmasını söz etmektedir (Morselli, 2017). Ekonomik gelir seviyesi ve umut içindeki münasebet incelendiğinde ise gelir seviyesinin artışına paralel olarak artan bir umut seviyesi dikkat çekmektedir. Öbür bir tabirle bireylerin ailelerinin gelir seviyesi arttıkça, geleceğe umutla bakma düzeylerinde de artış görülmektedir (Zafer, 2019). Bir diğer tabir ile bireyin, günlük hayatında fizikî ve ruhsal olarak kendini uygun hissetmesi, ekonomik güvenlik ve toplumsal ilgilerini kâfi bulması, hayat kalitesi ve pahaları bağlamında umut hissini ve hayata bağlılığını arttırabilecektir. Tam karşıtı durum ise ümitsizlik hissine yol açabilecektir (Ağır, 2017)
Bireyler gerek iç dünyasından gerekse dış dünyasından kaynaklanan sebeplerden dolayı rastgele bir durum hakkında dert duyabilmektedirler. Korku duyan kişi kelam konusu durumu denetim edemediğinden endişe ve tasaya kapılmaktadır (Zengin ve Boran, 2019). Ekonomik durumların makûs ya da yetersiz olması işsizlik, ümitsizlik olgularını yarattığı üzere bireylerde ağır gelecek korkusu da yaşatıyor. Ekonomik ve toplumsal yapıda meydana gelen gelişmeler, örgütsel küçülme ve revizyonlar, işsizlik oranları, çalışma hayatında uygulanan esnek uygulamalar, nitelikli işgücünün işsizlik seviyesi üzere etkenlere bağlı olarak, kişinin yapmış olduğu işin devamlılığı ile ilgili tehlike yaşaması yada işini kaybetme riski ile karşı karşıya kalması olarak tabir edilen iş güvencesizliği (Zengin ve Boran, 2019) ile birlikte genç kesim geleceklerini önbakılırsamiyorlar. Yapılan araştırma neticelerinda ekonomik yapının gençlerin meslek planlamasında tesirli olduğu, ekonomik yapının olumsuz algılanmasının meslek ve gelecek tasasına yol açtığı görülmüştür (Tatlı vd., 2021).
Sonuç
Günümüz dünyasında yaşanan salgınlar, güç savaşları, adaletsizlikler ve birfazlaca sebepten dolayı ekonomik sorunlar dünya çapında varlığını sürdürüyor. Makalede bahsedilen olgular ile iktisat hakikat orantıya sahip; iktisadın berbata gitmesi biroldukca şeyi yıkıma iterken, düzgün tarafta gitmesi de hayatımızı zenginleştiriyor. İktisattaki dalgalanmalar bireylerde umut besleyen, kaliteli ömür yaşayan bireyler olabileceği üzere umutsuz, gelecek derdine sahip, özgüvensiz bireyler olmalarına da niçiniyet verebilir ama bu durum toplumsal açıdan olumsuz sonuçlara yol açacaktır. Nüfusun dinamik, gelişmeye açık ve verimli bir kısmını genç ve erişkin nüfus oluşturduğundan bu yaşanan çalkalanmalardan en epeyce onların etkilendiğini görüyoruz. Son devirlerde ekonomik krizde olduğumuz ele alındığında işsizlikte artış, ümitsizlik, gelecek telaşı, ekonomik güvenliğin olmaması, hayat kalitesinde düşme yaşandığından bireylerin ruhsal durumları olumsuz istikamette etkilenmektedir.
Sonuç olarak, çeşitli çalışmalarla ekonomik krizin önüne geçilmesi bireylerin âlâ oluşlarını etkileyecek, gençlerin telaşlarını, ümitsizliklerini ortadan kaldırıp önlerini açacak ve bu yalnızca refah seviyesinde artık gözlenebilecektir, ömür kalitesi artacaktır.