EMDR son senelerda ismi sıkça duyulan ve ilgi çeken bir terapi sistemi olarak karşımıza çıkmaktadır. Türkçe açılımı göz hareketleriye duyarsızlaştırm ve bir daha sürece (Eye movement desensitization and reprocessing, özetlemek gerekirse EMDR) manasına gelmektedir. 1987 yılında, ABD’de Francine Shapiro tarafınca, travma mağduru insanların psikoterapisinde kullanılmak üzere geliştirilmiştir.
Günümüzde, EMDR’ın bilhassa travma daha sonrası gerilim bozukluğu (TSSB) üstündeki aktifliği hakkında biroldukca çalışma mevcuttur. Pekala, EMDR’ın tesiri nasıl olmaktadır?
Bunu şu biçimde bir örnekle açıklamaya çalışalım. Elinizde bir yapboz olduğunu düşünün, kesimleri büsbütün dağılmış ve birleştirmekte zorlanıyorsunuz. Birleştiremediğiz sürece o yapbozun kesimleri ortalıkta dağınık bir biçimde duruyor ve sizi rahatsız ediyor, halbukiki birleştirebilirseniz bir bütün halinde kaldırabilir hatta çerçeveletip duvara bile asabilirsiniz. Travmatik anılar, bu yapbozun kesimleri üzere dağılmış bir biçimde zihnimizde yer meblağ ve bu kesimleri birleştiremediğimiz sürece bizi rahatsız etmeye, olayı bir daha yaşıyor üzere hissetmeye, olayı hatırlatan ipuçlarından bile tetiklenmeye sebep olur. Yapbozu birleştiremediğimiz sürece kesimleri aramaya, birleştirmeye ve hangisi nereye uyacak diye uğraşmaya devam ederiz, olayla ilgili uğraşımız hiç bitmez, zihnimizde olayı bir kenara koyup günlük ömrümüze devam edemeyiz, olayı zihnimizde daima bir daha yaşarız hatta kimi vakit fizikî olarak bile bir daha yaşıyormuş üzere oluruz; özetlemek gerekirsesı yapbozu bitirmeden bir türlü rahat edemeyiz. İşte EMDR bu yapbozun modüllerini birleştirmeye ve bir bütün halinde yapılmış haline bakıp bunu çerçeveletip kaldırmamızı sağlar.
Örnekle birlikte biraz daha bilimsel bir açıklama yapmak gerekirse; beynimiz yaşadığı her olayla bir arada o olaya ait his, niyet, imge, ses, koku üzere ayrıntıları de o olayla bir arada depolar. bu türlü deneyimlerimizde birlikte gelecekte de misal olaylara vereceğimiz yansılar şekillenmiş olur. Olağan işleyen bir sistemde, bu sistem insanın yeni tecrübeler öğrenmesine hizmet ederken, travmatik bir olay yaşadığında sistem bozularak, yaşanan olayın işlenememesine ve daima zihnimizin ön planında yer alan bir olay olarak kalmasına sebep olur. EMDR, beynin bilgi sürece sürecini kolaylaştıran ve travmatik anıya dair zihinde parçalanmış biçimde duran anıların bütünleşmesini sağlayan bir yoldur. Ayrıyeten kişinin olumlu inançlarını ve olumlu hislerini güçlendirerek şahsi gelişim sağlar.
EMDR kimler için uygundur?
EMDR, yalnızca travma daha sonrası gerilim bozukluğu yaşayanlar için midir? Hayır. Doğal afetler, büyük kazalar, kayıplar, savaş, taciz, tecavüz üzere kıymetli travmaların yanı sıra, başta çocukluk çağı olmak üzere her yaşta yaşanan ve tesiri travmatik olan her cins yaşantı zihinimizde işlenmemiş anılar olarak kalabilir. Buna; günlük hayatta aile, okul, iş etrafında yaşanan olumsuz olaylar, fizikî ya da duygusal olarak şiddete maruz kalmak, aşağılanma, reddedilme, ihmal, istismar ve başarısızlıklar işlenememiş anılar içinde yer alabilirler. Bu yaşantılar kararı bireyde TSSB oluşması mecburî değildir lakin dert bozukluğu, içe çekilme, depresyon, fobi üzere günlük hayatın işleyişini bozan meseleler da ortaya çıkabilir. EMDR, bu meseleleri yaşayan şahıslar için de uygun bir terapi metodudur.
EMDR Terapisi Nasıl Uygulanır?
EMDR terapisinde 8 evreli, üç istikametli (geçmiş, artık, gelecek) bir protokol uygulanır. Geçmiş anılar amaç alınarak, bir daha işlemleme ile duyarsızlaştırma sağlanır ve bugünkü semptomların tedavi edilmesi hedeflenir. Bugünkü ssemptomların tedavi edilmesiyle bir arada, danışanın gelecekte karşılaşacağı benzeri problemlere karşı güçlendirilmesi ise son etaptır. EMDR esnasında, çift taraflı (bilateral) ihtarım sağlanır. Bunu yapmanın farklı yollar vardır; çift taraflı göz hareketleri, çft taraflı dokunma vb. ile beynin sağ ve sol tarafının birebir anda uyarılması sağlanır.
EMDR Ne Kadar Sürer?
EMDR uygulamasının yapılandırılmış bir protokolü vardır ve ekseriyetle kısa müddetli bir terapi süreci olarak düşünülür. Fakat, terapinin müddeti, kişinin sorunun tipine, bugünkü ömür şartlarına, sorunun ömrünü ne kadar etkilediğine ve evvelki travmatik yaşantıların sayısına nazaran değişmektedir. Her terapi sürecinde olduğu üzere EMDR süreci de bireye has bir biçimde ilerlemektedir.
EMDR terapisini kimler uygulayabilir?
Yalnızca, EMDR terapisi uygulayıcı eğitimi almış ve sertifikalı uzmanlar EMDR terapisi uygulayabilirler. EMDR terapisi almak isteyen danışanların, uzmanın sertifikalı uygulayıcı olup olmadığını öğrenmesi ruh sıhhati açısından kıymet taşımaktadır.
Günümüzde, EMDR’ın bilhassa travma daha sonrası gerilim bozukluğu (TSSB) üstündeki aktifliği hakkında biroldukca çalışma mevcuttur. Pekala, EMDR’ın tesiri nasıl olmaktadır?
Bunu şu biçimde bir örnekle açıklamaya çalışalım. Elinizde bir yapboz olduğunu düşünün, kesimleri büsbütün dağılmış ve birleştirmekte zorlanıyorsunuz. Birleştiremediğiz sürece o yapbozun kesimleri ortalıkta dağınık bir biçimde duruyor ve sizi rahatsız ediyor, halbukiki birleştirebilirseniz bir bütün halinde kaldırabilir hatta çerçeveletip duvara bile asabilirsiniz. Travmatik anılar, bu yapbozun kesimleri üzere dağılmış bir biçimde zihnimizde yer meblağ ve bu kesimleri birleştiremediğimiz sürece bizi rahatsız etmeye, olayı bir daha yaşıyor üzere hissetmeye, olayı hatırlatan ipuçlarından bile tetiklenmeye sebep olur. Yapbozu birleştiremediğimiz sürece kesimleri aramaya, birleştirmeye ve hangisi nereye uyacak diye uğraşmaya devam ederiz, olayla ilgili uğraşımız hiç bitmez, zihnimizde olayı bir kenara koyup günlük ömrümüze devam edemeyiz, olayı zihnimizde daima bir daha yaşarız hatta kimi vakit fizikî olarak bile bir daha yaşıyormuş üzere oluruz; özetlemek gerekirsesı yapbozu bitirmeden bir türlü rahat edemeyiz. İşte EMDR bu yapbozun modüllerini birleştirmeye ve bir bütün halinde yapılmış haline bakıp bunu çerçeveletip kaldırmamızı sağlar.
Örnekle birlikte biraz daha bilimsel bir açıklama yapmak gerekirse; beynimiz yaşadığı her olayla bir arada o olaya ait his, niyet, imge, ses, koku üzere ayrıntıları de o olayla bir arada depolar. bu türlü deneyimlerimizde birlikte gelecekte de misal olaylara vereceğimiz yansılar şekillenmiş olur. Olağan işleyen bir sistemde, bu sistem insanın yeni tecrübeler öğrenmesine hizmet ederken, travmatik bir olay yaşadığında sistem bozularak, yaşanan olayın işlenememesine ve daima zihnimizin ön planında yer alan bir olay olarak kalmasına sebep olur. EMDR, beynin bilgi sürece sürecini kolaylaştıran ve travmatik anıya dair zihinde parçalanmış biçimde duran anıların bütünleşmesini sağlayan bir yoldur. Ayrıyeten kişinin olumlu inançlarını ve olumlu hislerini güçlendirerek şahsi gelişim sağlar.
EMDR kimler için uygundur?
EMDR, yalnızca travma daha sonrası gerilim bozukluğu yaşayanlar için midir? Hayır. Doğal afetler, büyük kazalar, kayıplar, savaş, taciz, tecavüz üzere kıymetli travmaların yanı sıra, başta çocukluk çağı olmak üzere her yaşta yaşanan ve tesiri travmatik olan her cins yaşantı zihinimizde işlenmemiş anılar olarak kalabilir. Buna; günlük hayatta aile, okul, iş etrafında yaşanan olumsuz olaylar, fizikî ya da duygusal olarak şiddete maruz kalmak, aşağılanma, reddedilme, ihmal, istismar ve başarısızlıklar işlenememiş anılar içinde yer alabilirler. Bu yaşantılar kararı bireyde TSSB oluşması mecburî değildir lakin dert bozukluğu, içe çekilme, depresyon, fobi üzere günlük hayatın işleyişini bozan meseleler da ortaya çıkabilir. EMDR, bu meseleleri yaşayan şahıslar için de uygun bir terapi metodudur.
EMDR Terapisi Nasıl Uygulanır?
EMDR terapisinde 8 evreli, üç istikametli (geçmiş, artık, gelecek) bir protokol uygulanır. Geçmiş anılar amaç alınarak, bir daha işlemleme ile duyarsızlaştırma sağlanır ve bugünkü semptomların tedavi edilmesi hedeflenir. Bugünkü ssemptomların tedavi edilmesiyle bir arada, danışanın gelecekte karşılaşacağı benzeri problemlere karşı güçlendirilmesi ise son etaptır. EMDR esnasında, çift taraflı (bilateral) ihtarım sağlanır. Bunu yapmanın farklı yollar vardır; çift taraflı göz hareketleri, çft taraflı dokunma vb. ile beynin sağ ve sol tarafının birebir anda uyarılması sağlanır.
EMDR Ne Kadar Sürer?
EMDR uygulamasının yapılandırılmış bir protokolü vardır ve ekseriyetle kısa müddetli bir terapi süreci olarak düşünülür. Fakat, terapinin müddeti, kişinin sorunun tipine, bugünkü ömür şartlarına, sorunun ömrünü ne kadar etkilediğine ve evvelki travmatik yaşantıların sayısına nazaran değişmektedir. Her terapi sürecinde olduğu üzere EMDR süreci de bireye has bir biçimde ilerlemektedir.
EMDR terapisini kimler uygulayabilir?
Yalnızca, EMDR terapisi uygulayıcı eğitimi almış ve sertifikalı uzmanlar EMDR terapisi uygulayabilirler. EMDR terapisi almak isteyen danışanların, uzmanın sertifikalı uygulayıcı olup olmadığını öğrenmesi ruh sıhhati açısından kıymet taşımaktadır.