Depresyon Tarifleri
Depresyon niyet, konuşma, devinim ve fizyolojik işlevlerde yavaşlama, durağanlaşma ve tüm bunların yanında değersizlik, küçülmüşlük, güçsüzlük, isteksizlik, karamsarlık his ve kanılarıyla kendini gösteren bir sendrom olmakla bir arada, beraberinde bireyde çökük his durumla birlikte görülen hayli üzülme ve vakit zaman da kişinin bunalma durumudur (Türkçapar, 2009).
Depresyon biroldukça ruhsal ya da ruhsal olmayan rahatsızlıkta görülebilmektedir. Depresyonda olan birey, sıkılıkla uykuda sorun yaşamaktadır. Birey, uykuya dalma konusunda zorluk yaşar, uykuya daldığı durumlarda bile uykuları bölünür ve bu bölünmüş uyku hali bireyin rahatsız bulunmasına sebep olur. kimi vakit de bireyler gerekenden çok ahenge durumu yaşayabilirler. Bu bireyler yemek yemek için iştahları olmaması niçini ile kişinin daima kilo kaybı kelam konusudur. bir daha bu halin tam aykırısı olan durum da, kişinin hayli çok yemek tüketiyor olması durumudur, bunun kararında da kişi hayli fazla kilo alabilir (Türkçapar, 2009).
Majör Depresyona Bilişsel Davranışçı Yaklaşım
Bilişsel davranış terapisi, depresyonun güzelleştirilmesinde hislerin ve davranışların bilişsel süreçlerin durduğu alana kıymet vermektedir. Bir kişinin ilgili hadiseyi nasıl değerlendirdiğini ve tanımladığını, kişinin bir duruma karşılık gösterdiği duygusal ve fizikî geribildirimleri kıymet taşır. Bilişsel terapi bireyin en yaygın paha usulleri ve şemaları tarafınca düzenlendiğini oraya koyar ve psikolojinin bozulmasının da epeyce sayıda belirleyicinin alakası olarak kabul görmektedir. Şahısların kavrama geçmişlerine göre makul korku yaratıcılarına karşı göstermiş oldukları yansılar bu duruma eklenebilirken, hem de şahısların kalıtsal bir yatkınlığının olma ihtimali de kelam mevzudur.
Olağan hissel yansılar de psikopatolojik hissel imgeler üzere gelişmelere karşı daha ağır ve ısrarlı bir stilde gündeme gelmektedir. Örnek olarak, depresyondaki şahısta keyifsiz ve ilgi alakasını kaybetmiş olma durumu yaygın olarak görülür. Kognitif tertibin muhtevasına göre psikopatolojinin davranışsal sonuçları değişmektedir (Corsini Wedding, 1989: 290-291).
Beck’in bilişsel modeline göre, Bilişsel davranışçı terapinin bilişsel ayağını oluşturan depresyonun, kişinin yaşadıklarını inatçı ve karamsar bir biçimde değerlendirmesinden kaynaklı olduğu dikkat çeker. Bu yanılgıları yorumlamak karamsar kognitif üçlü sisteminin meydana gelmesini sağlar. Bu sistemde kişinin, yaşamakta olduğu dünya ve gelecek vakit içinderda yaşayacakları hakkında olumsuz düşünme sistemini içermektedir. Şayet kişi bu olumsuz ve karamsar fikirleri sık sık hatırlıyorsa negatif duygulanım hisseder (Kramer, 2009).
Kişinin birinci çocukluk devirlerinde hayatış olduğu olumsuz durumlar, kişinin olumsuz tema oluşturmasını ve bu şemaların ilerleyen günlerde yaşanan olumsuz hayat tecrübesi ile canlanarak kendini net bir biçimde göstermesi depresyonun meydana gelmesinde tesirlidir. Kişinin fikir biçimi, bilişsel çarpıtma sistemi olağana döndükçe olumsuz hisler depresif göstergeler göstermeye başlar (Kramer, 2009).
Davranışçı terapinin davranışçı ayağını içeren kısımda ise depresyonu bir çeşit öğrenmeler ile ilişkilendirerek yorumlamaktadır. Bilişsel davranışçı terapi ekolünün bilişsel ayağına bakılırsa birey bir yaşantı geçirdiğinde bu hal öğrenmeye ortam hazırlar halinde bakılır. O denli ki kişi geçirdiği yaşantı ile kusurlu kararı eşleştirmiş olursa, yanlış bir öğrenme meydana gelir ve farklı bir sonuca ulaşır (Kramer, 2009).
Mevzuyu daha da detaylı incelemek gerekirse Davranışçı yönelime nazaran kişi daha evvel öğrendiği bir çaresizlik durumu ile karşı karşıya kalırsa bu hal majör depresyonun meydana gelmesi ile sonuçlanmaktadır (Maier, 1984). Yaşanan bu çaresizlik durumu insanlarda gözlendiği üzere beraberinde hayvanlarda da gözlemlenebilmektedir. Kişi kendi gayreti ile ulaşamazsa bu hal imkânsıza yakın bir halmiş üzere görülmeye ve o biçimde hissedilmeye başlar ve nihayetinde bu durum kendini gerçekleştirir. Bu durum da davranışçı ayağın majör depresyonu açıklama usullerinden bir adedidir (Kramer, 2009). Bu vakit zarfı ortasında birey iştah kaybı, karamsar fikir üzere depresif semptomlar sergilemeye başlar ve bakıldığında bu hal hayvanlar ile gerçekleşen öğrenilmiş bir çaresizlik gözlemlerindeki hareketleriyle çok benzerlik gösterir (Willner, 1990).
Majör Depresyona Psikanalitik Yaklaşım
Psikanalitik Ekolde, sevgi gösterilen objenin kaybedilmesi halinde ve devamında, bireyin benlik hürmeti ve özgüveninde gerçekleşen düşüş; suçluluk, mutsuzluk, kıymetsizlik algılarında artma durumunda Majör Depresyon olduğu söylenebilir (Berry, 2000).
Psikanalitik Yaklaşım depresyonu çocuklukta Oral ya da Geç Anal Devir bir takılma olmasından kaynaklandığını göstermektedir (Öztürk, Uluşahin, 2016).
Depresyondaki birey hayatış olduğu bir yıkımın akabinde bir kadro ruhsal sıkıntılar ile karşı karşıya kalmıştır. Bu noktada bahsedilen ruhsal sıkıntılar ile yaşamayı sürdürmeyi katlanılabilir hale getirmek için de savunma sistemleri ortaya çıkmaktadır. (Alper, 2002).
Bireyin depresyonda olduğu vakit ortasında hissettiği öfke durumu agresif ve düşmanca dürtülerin ilgili objeye iletilmesi yerine bireyin kendisine döndürmesi ile gelişen bu savunma sistemi de depresyonla açıklanabilmektedir (Alper, 2002). Bireye bu durumda yapılması gereken, bireyde depresif belirtilerin görülmesine sebep olan olay ve durumların incelenmesi ve birey için hangi manaları taşıdığının incelenmesidir (Öztürk, Uluşahin, 2016). Bireyin yaşadığı dertli durumun temelindeki çatışmaları ve asıl sebepleri araştırıp bireyi bunlar ile karşı karşıya getirmek yardım sürecinde değerlidir (Berry, 2000).
Bireyler kendilerini kaybedenler olarak tanımlar. Geleceğe dair yaşadıkları dünyayı tatmin olmalarını engelleyen bir etraf olarak tanımlarlar ve gelecekleri ismine hiç bir ümidi kalmadığını düşünürler.
Depresyon tedavisinde psikoterapi kullanılması Psikanalitik Model ile başlamıştır. Psikodinamik temelli olan terapi biçimlerinde depresyon, şuurlu olmayan sürtüşmelerden temelini alan özümsenen öfke, ruh ve akılla ortaya çıkan bir bağ formunda tanımlanır. Bu sebeple bu tıp çatışmalarla projekte edilen öyküdeki yaşantılara ve getirilen yorumlarla danışanın içsel çatışmalarına yönelik farkındalık düzeyinin arttırılmasına odaklanır ve bu durum uzun periyodiktir. Burada hür çağrışım metodu ve terapistin yorum yapması vasıtasıyla bu çatışmalara yönelik hastanın iç görü sağlaması amaçlanmaktadır (Sütçügil ve Özmenler 2007).
Psikodinamik Psikoterapilerin depresyon tedavisinde pek etkili olabileceği yapılan çalışmalarla kanıtlanmıştır. Psikanalitik yönelimi olan terapistlerin daha az düzenlenmiş ve daha doğal kültürün olması etkisiyle Psikodinamik Psikoterapistler faaliyeti ve tesirliliği deher neysel olarak göstermeleri tarafındaki baskıya yanıt vermekte geç kalmıştır. Yapılan çalışmalar Psikodinamik Psikoterapinin depresyon tedavisinde etkili olduğu ve kişilik, savunma sistemlerinde da güzelleşmeler gösterdiği belirtmektedir. Öbür psikoterapilerden üstün olmadığı da görülmüştür. Daha yüksek seviyedeki depresyonlarda ilaç tedavisiyle kombine psikoterapi elzem görülmektedir. Kabiliyetli ve hoş eğitilmiş hemşireler hadise danışmanlığı ile genel psikiyatri görevleri manasında etkili sıradan psikodinamik psikoterapiyi gerçekleştirebilmektedir (Alper, 2002).
Majör Depresyona Varoluşçu Yaklaşım
Bu yaklaşıma göre bireyin en birincil özelliği hayatta mana bulma uğraşı ve değerli olma hissidir. Yalom, anlamsızlık olgusunun yani hayatta mana yitimini hayatın bir gerçeği olarak tanıtmaktadır. Bu münasebetle Varoluşçu Terapi majör depresyonu da kişinin hayatının manasını kaybetmesine bağlar ve bireye hayatında mana bulması için yardımcı olur. Kişi bu realiteyle karşı karşıya geldiğindeyse telaş ve çatışma yaşamaktadır.
Tolstoy mana krizini “yaşamımın ellinci yılında beni sona yakınlaştıran sual “Şimdi yaptığım aktiviteden ve yarın yaptığım işten ne yarar gelecek” ? Öbür bir söyleyişle kişinin hangi maksatla yaşadığı, hayattan ne beklediği, niye harekete geçmesi gerektiği mevzularında sorular sorar. Kişiyi bekleyen kaçınılmaz mevtten etkilenmeyecek hayatta bir mana olup olmadığını sorgulamak kıymetlidir. Hayatta mana yokluğu nevrozların bilhassa depresyonların başlamasında kıymetli bir yer tutmaktadır (Yalom, 2001).
Majör Depresyona Biyolojik Yaklaşım
Bugün görüldüğü üzere majör depresyonun gelişmeninde bilhassa seratonin ve nöradrenalin sistemleri başta olacak biçimde beynin nörotransmitterlerle alakalı gorevsel bozulmaların çok ehemmiyette sahip olduğu görülmektedir. Majör depresyonda takip edilen bu gorevsel bozulmalar ya beyin işleyişinde kendini gösteren değişmelerden tesirlenerek gerçekleşmekte yahut depresyonun ta kendisi bu değişikliklerin başlamasında bakılırsav almaktadır. Şimdiye kadar olan genel görüş şudur ki nörotransmitter Sistemleri bozulmasıyla depresyon tetiklenmektedir. Bir öbür deyişle nörotransmitterlerin fonksiyonel patolojileri depresyonun temelinde yer alır (Işık et all, 2013).
Depresyonun nörobiyolojik tanımlanmasına dönük biroldukça bilimsel araştırmada Seratonin Hipofonksiyonu merkezi oluşturmaktadır. Selektif seratonin geri alım inhibitörlerinin antidepresanmış üzere etki etmesi daha evvel hiç tedavi almamış karamsar şahıslarda yapılan araştırmalarda trombositlerin seratonin geri emiliminde ve seratonin taşıyıcısına yapışmasında eksilme olması, antidepresan ilaçlarıyla tedavi edilme daha sonrası hassaslık, nöron iletimi ve fonksiyonlarında artma olması bu hipotezi yanlışsız çıkaran bulgulardandır (Tamam &Zeren, 2002).
Depresyon niyet, konuşma, devinim ve fizyolojik işlevlerde yavaşlama, durağanlaşma ve tüm bunların yanında değersizlik, küçülmüşlük, güçsüzlük, isteksizlik, karamsarlık his ve kanılarıyla kendini gösteren bir sendrom olmakla bir arada, beraberinde bireyde çökük his durumla birlikte görülen hayli üzülme ve vakit zaman da kişinin bunalma durumudur (Türkçapar, 2009).
Depresyon biroldukça ruhsal ya da ruhsal olmayan rahatsızlıkta görülebilmektedir. Depresyonda olan birey, sıkılıkla uykuda sorun yaşamaktadır. Birey, uykuya dalma konusunda zorluk yaşar, uykuya daldığı durumlarda bile uykuları bölünür ve bu bölünmüş uyku hali bireyin rahatsız bulunmasına sebep olur. kimi vakit de bireyler gerekenden çok ahenge durumu yaşayabilirler. Bu bireyler yemek yemek için iştahları olmaması niçini ile kişinin daima kilo kaybı kelam konusudur. bir daha bu halin tam aykırısı olan durum da, kişinin hayli çok yemek tüketiyor olması durumudur, bunun kararında da kişi hayli fazla kilo alabilir (Türkçapar, 2009).
Majör Depresyona Bilişsel Davranışçı Yaklaşım
Bilişsel davranış terapisi, depresyonun güzelleştirilmesinde hislerin ve davranışların bilişsel süreçlerin durduğu alana kıymet vermektedir. Bir kişinin ilgili hadiseyi nasıl değerlendirdiğini ve tanımladığını, kişinin bir duruma karşılık gösterdiği duygusal ve fizikî geribildirimleri kıymet taşır. Bilişsel terapi bireyin en yaygın paha usulleri ve şemaları tarafınca düzenlendiğini oraya koyar ve psikolojinin bozulmasının da epeyce sayıda belirleyicinin alakası olarak kabul görmektedir. Şahısların kavrama geçmişlerine göre makul korku yaratıcılarına karşı göstermiş oldukları yansılar bu duruma eklenebilirken, hem de şahısların kalıtsal bir yatkınlığının olma ihtimali de kelam mevzudur.
Olağan hissel yansılar de psikopatolojik hissel imgeler üzere gelişmelere karşı daha ağır ve ısrarlı bir stilde gündeme gelmektedir. Örnek olarak, depresyondaki şahısta keyifsiz ve ilgi alakasını kaybetmiş olma durumu yaygın olarak görülür. Kognitif tertibin muhtevasına göre psikopatolojinin davranışsal sonuçları değişmektedir (Corsini Wedding, 1989: 290-291).
Beck’in bilişsel modeline göre, Bilişsel davranışçı terapinin bilişsel ayağını oluşturan depresyonun, kişinin yaşadıklarını inatçı ve karamsar bir biçimde değerlendirmesinden kaynaklı olduğu dikkat çeker. Bu yanılgıları yorumlamak karamsar kognitif üçlü sisteminin meydana gelmesini sağlar. Bu sistemde kişinin, yaşamakta olduğu dünya ve gelecek vakit içinderda yaşayacakları hakkında olumsuz düşünme sistemini içermektedir. Şayet kişi bu olumsuz ve karamsar fikirleri sık sık hatırlıyorsa negatif duygulanım hisseder (Kramer, 2009).
Kişinin birinci çocukluk devirlerinde hayatış olduğu olumsuz durumlar, kişinin olumsuz tema oluşturmasını ve bu şemaların ilerleyen günlerde yaşanan olumsuz hayat tecrübesi ile canlanarak kendini net bir biçimde göstermesi depresyonun meydana gelmesinde tesirlidir. Kişinin fikir biçimi, bilişsel çarpıtma sistemi olağana döndükçe olumsuz hisler depresif göstergeler göstermeye başlar (Kramer, 2009).
Davranışçı terapinin davranışçı ayağını içeren kısımda ise depresyonu bir çeşit öğrenmeler ile ilişkilendirerek yorumlamaktadır. Bilişsel davranışçı terapi ekolünün bilişsel ayağına bakılırsa birey bir yaşantı geçirdiğinde bu hal öğrenmeye ortam hazırlar halinde bakılır. O denli ki kişi geçirdiği yaşantı ile kusurlu kararı eşleştirmiş olursa, yanlış bir öğrenme meydana gelir ve farklı bir sonuca ulaşır (Kramer, 2009).
Mevzuyu daha da detaylı incelemek gerekirse Davranışçı yönelime nazaran kişi daha evvel öğrendiği bir çaresizlik durumu ile karşı karşıya kalırsa bu hal majör depresyonun meydana gelmesi ile sonuçlanmaktadır (Maier, 1984). Yaşanan bu çaresizlik durumu insanlarda gözlendiği üzere beraberinde hayvanlarda da gözlemlenebilmektedir. Kişi kendi gayreti ile ulaşamazsa bu hal imkânsıza yakın bir halmiş üzere görülmeye ve o biçimde hissedilmeye başlar ve nihayetinde bu durum kendini gerçekleştirir. Bu durum da davranışçı ayağın majör depresyonu açıklama usullerinden bir adedidir (Kramer, 2009). Bu vakit zarfı ortasında birey iştah kaybı, karamsar fikir üzere depresif semptomlar sergilemeye başlar ve bakıldığında bu hal hayvanlar ile gerçekleşen öğrenilmiş bir çaresizlik gözlemlerindeki hareketleriyle çok benzerlik gösterir (Willner, 1990).
Majör Depresyona Psikanalitik Yaklaşım
Psikanalitik Ekolde, sevgi gösterilen objenin kaybedilmesi halinde ve devamında, bireyin benlik hürmeti ve özgüveninde gerçekleşen düşüş; suçluluk, mutsuzluk, kıymetsizlik algılarında artma durumunda Majör Depresyon olduğu söylenebilir (Berry, 2000).
Psikanalitik Yaklaşım depresyonu çocuklukta Oral ya da Geç Anal Devir bir takılma olmasından kaynaklandığını göstermektedir (Öztürk, Uluşahin, 2016).
Depresyondaki birey hayatış olduğu bir yıkımın akabinde bir kadro ruhsal sıkıntılar ile karşı karşıya kalmıştır. Bu noktada bahsedilen ruhsal sıkıntılar ile yaşamayı sürdürmeyi katlanılabilir hale getirmek için de savunma sistemleri ortaya çıkmaktadır. (Alper, 2002).
Bireyin depresyonda olduğu vakit ortasında hissettiği öfke durumu agresif ve düşmanca dürtülerin ilgili objeye iletilmesi yerine bireyin kendisine döndürmesi ile gelişen bu savunma sistemi de depresyonla açıklanabilmektedir (Alper, 2002). Bireye bu durumda yapılması gereken, bireyde depresif belirtilerin görülmesine sebep olan olay ve durumların incelenmesi ve birey için hangi manaları taşıdığının incelenmesidir (Öztürk, Uluşahin, 2016). Bireyin yaşadığı dertli durumun temelindeki çatışmaları ve asıl sebepleri araştırıp bireyi bunlar ile karşı karşıya getirmek yardım sürecinde değerlidir (Berry, 2000).
Bireyler kendilerini kaybedenler olarak tanımlar. Geleceğe dair yaşadıkları dünyayı tatmin olmalarını engelleyen bir etraf olarak tanımlarlar ve gelecekleri ismine hiç bir ümidi kalmadığını düşünürler.
Depresyon tedavisinde psikoterapi kullanılması Psikanalitik Model ile başlamıştır. Psikodinamik temelli olan terapi biçimlerinde depresyon, şuurlu olmayan sürtüşmelerden temelini alan özümsenen öfke, ruh ve akılla ortaya çıkan bir bağ formunda tanımlanır. Bu sebeple bu tıp çatışmalarla projekte edilen öyküdeki yaşantılara ve getirilen yorumlarla danışanın içsel çatışmalarına yönelik farkındalık düzeyinin arttırılmasına odaklanır ve bu durum uzun periyodiktir. Burada hür çağrışım metodu ve terapistin yorum yapması vasıtasıyla bu çatışmalara yönelik hastanın iç görü sağlaması amaçlanmaktadır (Sütçügil ve Özmenler 2007).
Psikodinamik Psikoterapilerin depresyon tedavisinde pek etkili olabileceği yapılan çalışmalarla kanıtlanmıştır. Psikanalitik yönelimi olan terapistlerin daha az düzenlenmiş ve daha doğal kültürün olması etkisiyle Psikodinamik Psikoterapistler faaliyeti ve tesirliliği deher neysel olarak göstermeleri tarafındaki baskıya yanıt vermekte geç kalmıştır. Yapılan çalışmalar Psikodinamik Psikoterapinin depresyon tedavisinde etkili olduğu ve kişilik, savunma sistemlerinde da güzelleşmeler gösterdiği belirtmektedir. Öbür psikoterapilerden üstün olmadığı da görülmüştür. Daha yüksek seviyedeki depresyonlarda ilaç tedavisiyle kombine psikoterapi elzem görülmektedir. Kabiliyetli ve hoş eğitilmiş hemşireler hadise danışmanlığı ile genel psikiyatri görevleri manasında etkili sıradan psikodinamik psikoterapiyi gerçekleştirebilmektedir (Alper, 2002).
Majör Depresyona Varoluşçu Yaklaşım
Bu yaklaşıma göre bireyin en birincil özelliği hayatta mana bulma uğraşı ve değerli olma hissidir. Yalom, anlamsızlık olgusunun yani hayatta mana yitimini hayatın bir gerçeği olarak tanıtmaktadır. Bu münasebetle Varoluşçu Terapi majör depresyonu da kişinin hayatının manasını kaybetmesine bağlar ve bireye hayatında mana bulması için yardımcı olur. Kişi bu realiteyle karşı karşıya geldiğindeyse telaş ve çatışma yaşamaktadır.
Tolstoy mana krizini “yaşamımın ellinci yılında beni sona yakınlaştıran sual “Şimdi yaptığım aktiviteden ve yarın yaptığım işten ne yarar gelecek” ? Öbür bir söyleyişle kişinin hangi maksatla yaşadığı, hayattan ne beklediği, niye harekete geçmesi gerektiği mevzularında sorular sorar. Kişiyi bekleyen kaçınılmaz mevtten etkilenmeyecek hayatta bir mana olup olmadığını sorgulamak kıymetlidir. Hayatta mana yokluğu nevrozların bilhassa depresyonların başlamasında kıymetli bir yer tutmaktadır (Yalom, 2001).
Majör Depresyona Biyolojik Yaklaşım
Bugün görüldüğü üzere majör depresyonun gelişmeninde bilhassa seratonin ve nöradrenalin sistemleri başta olacak biçimde beynin nörotransmitterlerle alakalı gorevsel bozulmaların çok ehemmiyette sahip olduğu görülmektedir. Majör depresyonda takip edilen bu gorevsel bozulmalar ya beyin işleyişinde kendini gösteren değişmelerden tesirlenerek gerçekleşmekte yahut depresyonun ta kendisi bu değişikliklerin başlamasında bakılırsav almaktadır. Şimdiye kadar olan genel görüş şudur ki nörotransmitter Sistemleri bozulmasıyla depresyon tetiklenmektedir. Bir öbür deyişle nörotransmitterlerin fonksiyonel patolojileri depresyonun temelinde yer alır (Işık et all, 2013).
Depresyonun nörobiyolojik tanımlanmasına dönük biroldukça bilimsel araştırmada Seratonin Hipofonksiyonu merkezi oluşturmaktadır. Selektif seratonin geri alım inhibitörlerinin antidepresanmış üzere etki etmesi daha evvel hiç tedavi almamış karamsar şahıslarda yapılan araştırmalarda trombositlerin seratonin geri emiliminde ve seratonin taşıyıcısına yapışmasında eksilme olması, antidepresan ilaçlarıyla tedavi edilme daha sonrası hassaslık, nöron iletimi ve fonksiyonlarında artma olması bu hipotezi yanlışsız çıkaran bulgulardandır (Tamam &Zeren, 2002).