Bağımlılık, kişinin kullandığı bir unsur ya da bir davranış üzerinde denetimini kaybetmesiyle başlayan, kullanmasın ya da davranışın giderek arttığı, kendini durdurmak istemesine karşın durduramadığı bir müddetçtir. Yalnızca sigara, alkol ve uyuşturucu hususların değil kimi davranış kalıplarının da bağımlılık oluşturduğu artık bilinmektedir. Örneğin kumar oynama, internet kullanması, oyun oynama, alışveriş, cinsel ilgi üzere beynin ödül sistemini uyaran davranışların da denetimsiz bir biçimde sürdürülmesiyle birlikte davranışsal bağımlılıklar oluşmaktadır.
Yapılan araştırmalar gösteriyor ki; bağımlılığın oluşması için en riskli yaşlar ergenlik yılları. Hem beyin yapısının tam olarak gelişmemiş olması sebebiyle, ergenlik çağında muhakeme yeteneği yetişkinlere bakılırsa daha zayıf oluyor ve davranışın uzun vadeli sonuçlarını önbakılırsabilme mahareti gelişmemiş oluyor. birebir vakitte ergenlik periyodunun getirmiş olduğu baş kaldırma, aileye reaksiyon, heyecan arama davranışı ve risk alma dürtüsünün fazla olması sebebiyle de alkol, sigara, husus kullanması, kumar vb. davranışlara yönelme ihtimalleri artıyor.
bu biçimde, bağımlılığın önlenebilmesi için bilhassa ergenlik çağında çocuğu olan ebeveynlerin dikkat etmesi gereken birtakım noktalara değinelim.
Öncelikle ailede, çocukla kurulan irtibat fazlaca değerlidir. Şayet ebeveyn ve çocuk içinde açık bir bağlantı var ise; çocuk problemlerini, endişelerini, meraklarını ebeveynleri ile paylaşabiliyorsa; o aile şanslıdır. Bu durumda çocuğun dışarıda karşılaştığı tehlikeli bir durumu ya da sadece meraktan denediği bir şeyi, ailesi ile paylaşma mümkünlüğü artmaktadır. Bu da ailenin olaya erken müdahale etmesine fırsat verir. Öte yandan, ebeveyninden korkan, çekinen ve onlardan bir şeyler saklamak zorunda kalan çocuk için durum daha farklı olur. Dışarıda karşılaştığı bir tehlikeyi ailesine söylemek yerine kendi verdiği kararlara göre hareket ederek, riskli durumlar içerisinde kendisini bulma mümkünlüğünü artırır. Bu niçinle her şeydilk evvel çocuklarla eleştirel olmayan, açık bir irtibat kurmalı ve onların kendilerini açabileceği bir aile ortamı oluşturulmalıdır.
Çocuklar, ebeveynlerini rol model alarak öğrenirler. Ebeveynin çocuğa bir şeyi yalnızca söylemesi yetmez, kendi davranışlarıyla da doğruyu göstermesi gerekir. Meskende daima sigara içen, alkol kullanan b ya da kumar oynama alışkanlığı olan ebeveynin, çocuğuna bunları yapmamasını söylemesi epey işe yaramayacaktır. Bu davranışı ebeveynin de yapıyor olması, çocuğun gözünde bunu normalize edecek ve risk olarak görmemesine sebep olacaktır. Şayet çocuğunuzun yapmasını istemediğiniz bir davranış var ise, bu hususta kendinize de bakmanız ve ona nasıl bir rol model olduğunuzu fark etmeniz çok kıymetlidir.
Nasıl olsa başımıza gelmeyeceğini düşünerek, çocukları mümkün tehlikeler hakkında evvelde uyarmamak da; yapılan yanılgılardan birisidir. Maalesef günümüzde, uyuşturucu unsur vb. makûs alışkanlıklar tek tip yerlerde bulunmamaktadır. Her türlü beşerinin karşısına her yerde çıkabilecek bir risktir. Bu niçinle “benim başıma gelmez” diyerek mevzuyu göz arkası etmek, inkâr etmekten öbür bir işe yaramayacaktır. Birtakım ebeveynler, bu tıp bahislerin konuşulmasından, çocukların bilhassa aklına soktuğunu düşündüğü için kaçınmaktadır. Aslında bu durum tam olarak hakikat değildir. Yaş kümesine uygun bir biçimde çocuklar bilgilendirilmelidir. Aksi takdirde, çocuk farklı yerlerden bu bilgilere ulaşır ve ebeveyniyle konuşmaktan çekindiği için ziyan görme mümkünlüğü artar. Bilginin bu kadar süratli yayıldığı bir çağda, maalesef çocuklar ebeveynlerinden öğrenmedikleri her şeyi dışarıda bir biçimde ve birçok vakit da denetimsizce öğrenmekteler. Bu konularda çocuğa yaşına uygun nasıl bilgi vereceğini bilemeyen ebeveynler, mevzunun uzmanı bireylerden takviye almalıdır.
Bütün bunlarla birlikte, ebeveynler âlâ birer gözlemci olmalıdır. Gözlemci olmak ile kasıt edilen; 7/24 çocuğu izlemek, takip etmek değildir. bir arada geçirilen vakitte çocuğun ruhsal durumundaki, davranışlarındaki değişimleri fark edebilmektir. Bunun için kaliteli vakit geçirmeye itina göstermek gerekir. Ayrıyeten çocuğun mesken haricindeki hayatı hakkında da kâfi seviyede bilgi sahibi olunmalıdır. Örneğin arkadaşları kimler, onlarla ne yapmaktan hoşlanıyor, nerelere gidiyor, okulda nasıl bir çocuk, dersleri nasıl vb. bahislerine ebeveyn hâkim olmalıdır. Çocuğa, ne fazlaca yakından takip edildiği hissiyatı verilmeli ne de çocuk büsbütün başıboş bırakılmalıdır. Bu dengeyi kurabilen ebeveynler ekseriyetle bağlantı kurma konusunda da muvaffakiyet gösterirler ve çocuklarıyla daha istikrarlı münasebet kurabilirler.
Ebeveyn olarak evvel kendine bakabilmek ve eksik olunan noktalarda gelişime açık olmak değerlidir. Bunu yapamadığınızı fark ettiğiniz noktada, bir uzman dayanağı almak hem kendi ruh sıhhatiniz açısından tıpkı vakitte çocuklarınıza gerçek yol gösterebilmek açısından ehemmiyet taşımaktadır. Bağımlılık üzere sinsi ilerleyen bir müddetç bile, irtibatı güçlü ailelerde erkenden keşfedilip, çocuk fazla ziyan görmeden önü alınabilir.
Yapılan araştırmalar gösteriyor ki; bağımlılığın oluşması için en riskli yaşlar ergenlik yılları. Hem beyin yapısının tam olarak gelişmemiş olması sebebiyle, ergenlik çağında muhakeme yeteneği yetişkinlere bakılırsa daha zayıf oluyor ve davranışın uzun vadeli sonuçlarını önbakılırsabilme mahareti gelişmemiş oluyor. birebir vakitte ergenlik periyodunun getirmiş olduğu baş kaldırma, aileye reaksiyon, heyecan arama davranışı ve risk alma dürtüsünün fazla olması sebebiyle de alkol, sigara, husus kullanması, kumar vb. davranışlara yönelme ihtimalleri artıyor.
bu biçimde, bağımlılığın önlenebilmesi için bilhassa ergenlik çağında çocuğu olan ebeveynlerin dikkat etmesi gereken birtakım noktalara değinelim.
Öncelikle ailede, çocukla kurulan irtibat fazlaca değerlidir. Şayet ebeveyn ve çocuk içinde açık bir bağlantı var ise; çocuk problemlerini, endişelerini, meraklarını ebeveynleri ile paylaşabiliyorsa; o aile şanslıdır. Bu durumda çocuğun dışarıda karşılaştığı tehlikeli bir durumu ya da sadece meraktan denediği bir şeyi, ailesi ile paylaşma mümkünlüğü artmaktadır. Bu da ailenin olaya erken müdahale etmesine fırsat verir. Öte yandan, ebeveyninden korkan, çekinen ve onlardan bir şeyler saklamak zorunda kalan çocuk için durum daha farklı olur. Dışarıda karşılaştığı bir tehlikeyi ailesine söylemek yerine kendi verdiği kararlara göre hareket ederek, riskli durumlar içerisinde kendisini bulma mümkünlüğünü artırır. Bu niçinle her şeydilk evvel çocuklarla eleştirel olmayan, açık bir irtibat kurmalı ve onların kendilerini açabileceği bir aile ortamı oluşturulmalıdır.
Çocuklar, ebeveynlerini rol model alarak öğrenirler. Ebeveynin çocuğa bir şeyi yalnızca söylemesi yetmez, kendi davranışlarıyla da doğruyu göstermesi gerekir. Meskende daima sigara içen, alkol kullanan b ya da kumar oynama alışkanlığı olan ebeveynin, çocuğuna bunları yapmamasını söylemesi epey işe yaramayacaktır. Bu davranışı ebeveynin de yapıyor olması, çocuğun gözünde bunu normalize edecek ve risk olarak görmemesine sebep olacaktır. Şayet çocuğunuzun yapmasını istemediğiniz bir davranış var ise, bu hususta kendinize de bakmanız ve ona nasıl bir rol model olduğunuzu fark etmeniz çok kıymetlidir.
Nasıl olsa başımıza gelmeyeceğini düşünerek, çocukları mümkün tehlikeler hakkında evvelde uyarmamak da; yapılan yanılgılardan birisidir. Maalesef günümüzde, uyuşturucu unsur vb. makûs alışkanlıklar tek tip yerlerde bulunmamaktadır. Her türlü beşerinin karşısına her yerde çıkabilecek bir risktir. Bu niçinle “benim başıma gelmez” diyerek mevzuyu göz arkası etmek, inkâr etmekten öbür bir işe yaramayacaktır. Birtakım ebeveynler, bu tıp bahislerin konuşulmasından, çocukların bilhassa aklına soktuğunu düşündüğü için kaçınmaktadır. Aslında bu durum tam olarak hakikat değildir. Yaş kümesine uygun bir biçimde çocuklar bilgilendirilmelidir. Aksi takdirde, çocuk farklı yerlerden bu bilgilere ulaşır ve ebeveyniyle konuşmaktan çekindiği için ziyan görme mümkünlüğü artar. Bilginin bu kadar süratli yayıldığı bir çağda, maalesef çocuklar ebeveynlerinden öğrenmedikleri her şeyi dışarıda bir biçimde ve birçok vakit da denetimsizce öğrenmekteler. Bu konularda çocuğa yaşına uygun nasıl bilgi vereceğini bilemeyen ebeveynler, mevzunun uzmanı bireylerden takviye almalıdır.
Bütün bunlarla birlikte, ebeveynler âlâ birer gözlemci olmalıdır. Gözlemci olmak ile kasıt edilen; 7/24 çocuğu izlemek, takip etmek değildir. bir arada geçirilen vakitte çocuğun ruhsal durumundaki, davranışlarındaki değişimleri fark edebilmektir. Bunun için kaliteli vakit geçirmeye itina göstermek gerekir. Ayrıyeten çocuğun mesken haricindeki hayatı hakkında da kâfi seviyede bilgi sahibi olunmalıdır. Örneğin arkadaşları kimler, onlarla ne yapmaktan hoşlanıyor, nerelere gidiyor, okulda nasıl bir çocuk, dersleri nasıl vb. bahislerine ebeveyn hâkim olmalıdır. Çocuğa, ne fazlaca yakından takip edildiği hissiyatı verilmeli ne de çocuk büsbütün başıboş bırakılmalıdır. Bu dengeyi kurabilen ebeveynler ekseriyetle bağlantı kurma konusunda da muvaffakiyet gösterirler ve çocuklarıyla daha istikrarlı münasebet kurabilirler.
Ebeveyn olarak evvel kendine bakabilmek ve eksik olunan noktalarda gelişime açık olmak değerlidir. Bunu yapamadığınızı fark ettiğiniz noktada, bir uzman dayanağı almak hem kendi ruh sıhhatiniz açısından tıpkı vakitte çocuklarınıza gerçek yol gösterebilmek açısından ehemmiyet taşımaktadır. Bağımlılık üzere sinsi ilerleyen bir müddetç bile, irtibatı güçlü ailelerde erkenden keşfedilip, çocuk fazla ziyan görmeden önü alınabilir.