Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT), bireyin ruhsal zorlanmaları ile bağlı yahut onları sürdüren his, niyet ve davranışları belirleyerek güzelleşmeyi hedefleyen bir terapi yaklaşımıdır. Yaklaşımın bilişsel kısmında bireyin zihinsel süreçleri, davranışsal kısmında ise bireyin uyumsuz davranışları üzerinde durulmaktadır.
Bilişsel Davranışçı Terapi, teorik temelleri ve tesir düzenekleri en çok araştırılmış, bir diğer deyişle üzerinde en hayli bilimsel araştırma yapılmış psikoterapi yaklaşımıdır.
Terapi sürecinde bireyin günlük fonksiyonelliğini olumsuz etkileyen sıhhatsiz fikir ve davranışlarının değişimi ve bunun yanında olumsuz hislerinin şiddetinin azaltılması hedeflenmektedir.
ÜÇ KUŞAK BİLİŞSEL DAVRANIŞÇI TERAPİ
BDT tek bir terapi prosedürü yahut yaklaşımı değil, birden çok fikir ve sistemi bünyesinde barındırarak şahısta güzelleşmeyi amaçlamaktadır. Şahıstaki ruhsal meselelerle bağlantılı olarak davranışsal, duygusal, bilişsel üzere biroldukça farklı faktörlere yönelik uygulama ve tekniklerden oluşan Bilişsel Davranışçı Terapiler altında sınıflanmış 10’dan fazla terapi ekolü bulundurmaktadır. Bu ekoller çıkış senelerına nazaran üç farklı kuşak altında toplanmıştır.
Birinci jenerasyon, 1950’lerden itibaren psikolojinin de popülerleşmesi ile şahıstaki problemleri yahut acıları azaltabilmek hedefiyle öğrenme teorilerini kullanmıştır. Öğrenme teorilerinin kullanması ile kişinin, sorun davranışına ve bu davranışı etkileyen çevresel şartlara odaklanarak ve değiştirerek bireyde düzgünleşme sağlamayı hedeflerler.
İkinci jenerasyon 1970’lerde ortaya çıkmaya başlamıştır. Şahıstaki sorun davranışlarında değerli olan şeyin kişinin fonksiyonel olmayan kanıları ve inançları olduğunu düşünür ve terapide bunları amaç alarak güzelleşmeyi amaçlarlar.
Üçüncü kuşak ise 2000’lerde ortaya çıkmış ve içerikten çok bireylerin his ve fikirleriyle olan bağlarına odaklanmışlardır. Bireylerin yaşadıkları birtakım zorlukları kabul etmelerini sağlayarak bu zorluklarla başa çıkmasını sağlamayı hedeflerler.
Üç dalga davranış terapilerinin temel özellikleri; bilişsel yaklaşıma verilen ehemmiyet, artık ve buraya odaklı olması, esneklik, sorun ve öğrenme odaklı olması, evreli ilerleme, vakit sonu unsuru ve kısa müddetli tedavi olması söylenebilir.
BİLİŞSEL DAVRANIŞÇI TERAPİNİN TEMELLERİ VE ÖZELLİKLERİ
Bilişsel davranışçı terapi, kıymetlendirme evresinde yapılandırılmış bir yol izler. Yani, her bilişsel davranışçı terapide bulunması gereken birtakım unsurlar vardır.
Danışanın kendisine ve sorunlarına yönelik olarak daima gelişen bir formülasyona sahiptir. Bu sayede BDT, danışanların soruna sebep olan, işlevselliklerini etkileyen kanıları fark etmelerini, değerlendirmelerini ve fonksiyonel hale dönüştürmeye yardımcı olur.
BDT, sağlam bir terapötik alaka gerektirir. Terapi evresinde, danışan ile terapist içinde inanç ve iş birliğine dayalı bir alaka kurulması terapinin sürekliliği ve yararlı olabilmesi için epeyce değerlidir.
Ayrıca, BDT iş birliğini vurgular ve danışanın etkin bir iştirakçi olarak terapi sürecine dahil olmasını gerektirir. Bu unsur, danışanın terapiyi bir grup çalışması olarak görmesini ve ne üzerinde çalışılacağına, neler yapılacağına ve ne sıklıkta görüşüleceğine birlikte karar vermelerini sağlar.
BDT’nin en kıymetli özelliklerinden biri ise artık ve buraya odaklı olmasıdır. Yani, kişinin meselelerini geçmişinde ya da çocukluğunda değil de onların yeni hayatlarında olan problemlere odaklanarak bu sıkıntıları güzelleştirmeyi amaçlar. BDT yaklaşımına göre de kişinin geçmişte yaşadığı problemlerin değerini kabul etse de kişinin şu an yaşadığı sorunları güzelleştirmenin daha değerli olduğunu savunur.
BDT, çocuk, ergen ve yetişkinlerde (bireysel, çift ve aile) uygulanabilen bir tedavi yaklaşımıdır. BDT; telaş bozuklukları, depresyon, travma daha sonrası gerilim bozukluğu, obsesif kompulsif bozukluk, yeme bozukluğu, kişilik bozukluğu üzere biroldukca zorlanmanın tedavisinde kullanılmaktadır.
Bilişsel Davranışçı Terapi, teorik temelleri ve tesir düzenekleri en çok araştırılmış, bir diğer deyişle üzerinde en hayli bilimsel araştırma yapılmış psikoterapi yaklaşımıdır.
Terapi sürecinde bireyin günlük fonksiyonelliğini olumsuz etkileyen sıhhatsiz fikir ve davranışlarının değişimi ve bunun yanında olumsuz hislerinin şiddetinin azaltılması hedeflenmektedir.
ÜÇ KUŞAK BİLİŞSEL DAVRANIŞÇI TERAPİ
BDT tek bir terapi prosedürü yahut yaklaşımı değil, birden çok fikir ve sistemi bünyesinde barındırarak şahısta güzelleşmeyi amaçlamaktadır. Şahıstaki ruhsal meselelerle bağlantılı olarak davranışsal, duygusal, bilişsel üzere biroldukça farklı faktörlere yönelik uygulama ve tekniklerden oluşan Bilişsel Davranışçı Terapiler altında sınıflanmış 10’dan fazla terapi ekolü bulundurmaktadır. Bu ekoller çıkış senelerına nazaran üç farklı kuşak altında toplanmıştır.
Birinci jenerasyon, 1950’lerden itibaren psikolojinin de popülerleşmesi ile şahıstaki problemleri yahut acıları azaltabilmek hedefiyle öğrenme teorilerini kullanmıştır. Öğrenme teorilerinin kullanması ile kişinin, sorun davranışına ve bu davranışı etkileyen çevresel şartlara odaklanarak ve değiştirerek bireyde düzgünleşme sağlamayı hedeflerler.
İkinci jenerasyon 1970’lerde ortaya çıkmaya başlamıştır. Şahıstaki sorun davranışlarında değerli olan şeyin kişinin fonksiyonel olmayan kanıları ve inançları olduğunu düşünür ve terapide bunları amaç alarak güzelleşmeyi amaçlarlar.
Üçüncü kuşak ise 2000’lerde ortaya çıkmış ve içerikten çok bireylerin his ve fikirleriyle olan bağlarına odaklanmışlardır. Bireylerin yaşadıkları birtakım zorlukları kabul etmelerini sağlayarak bu zorluklarla başa çıkmasını sağlamayı hedeflerler.
Üç dalga davranış terapilerinin temel özellikleri; bilişsel yaklaşıma verilen ehemmiyet, artık ve buraya odaklı olması, esneklik, sorun ve öğrenme odaklı olması, evreli ilerleme, vakit sonu unsuru ve kısa müddetli tedavi olması söylenebilir.
BİLİŞSEL DAVRANIŞÇI TERAPİNİN TEMELLERİ VE ÖZELLİKLERİ
Bilişsel davranışçı terapi, kıymetlendirme evresinde yapılandırılmış bir yol izler. Yani, her bilişsel davranışçı terapide bulunması gereken birtakım unsurlar vardır.
Danışanın kendisine ve sorunlarına yönelik olarak daima gelişen bir formülasyona sahiptir. Bu sayede BDT, danışanların soruna sebep olan, işlevselliklerini etkileyen kanıları fark etmelerini, değerlendirmelerini ve fonksiyonel hale dönüştürmeye yardımcı olur.
BDT, sağlam bir terapötik alaka gerektirir. Terapi evresinde, danışan ile terapist içinde inanç ve iş birliğine dayalı bir alaka kurulması terapinin sürekliliği ve yararlı olabilmesi için epeyce değerlidir.
Ayrıca, BDT iş birliğini vurgular ve danışanın etkin bir iştirakçi olarak terapi sürecine dahil olmasını gerektirir. Bu unsur, danışanın terapiyi bir grup çalışması olarak görmesini ve ne üzerinde çalışılacağına, neler yapılacağına ve ne sıklıkta görüşüleceğine birlikte karar vermelerini sağlar.
BDT’nin en kıymetli özelliklerinden biri ise artık ve buraya odaklı olmasıdır. Yani, kişinin meselelerini geçmişinde ya da çocukluğunda değil de onların yeni hayatlarında olan problemlere odaklanarak bu sıkıntıları güzelleştirmeyi amaçlar. BDT yaklaşımına göre de kişinin geçmişte yaşadığı problemlerin değerini kabul etse de kişinin şu an yaşadığı sorunları güzelleştirmenin daha değerli olduğunu savunur.
BDT, çocuk, ergen ve yetişkinlerde (bireysel, çift ve aile) uygulanabilen bir tedavi yaklaşımıdır. BDT; telaş bozuklukları, depresyon, travma daha sonrası gerilim bozukluğu, obsesif kompulsif bozukluk, yeme bozukluğu, kişilik bozukluğu üzere biroldukca zorlanmanın tedavisinde kullanılmaktadır.